W nawiązaniu do artykułu ‘Gdzie stał ten dom?” pragnę zamieścić kilka przemyśleń i spostrzeżeń.
Mapka z 1938 roku (Goldap_aus Messtischblatt von 1938) – zdjęcie nr 3 pokazuje nam, że budynek w kształcie litery „C” usytuowany był prostopadle do ulicy Lipowej, ale dziedziniec miał usytuowany w kierunku południowym. Na zdjęciu nr 4 zobaczymy dwa budynki w kształcie liter „C”. Jeden z nich znajdował się przy obecnej ulicy Okrzei i był usytuowany dłuższą ścianą równolegle do ulicy, a dziedziniec z bocznymi dobudówkami znajdował się po przeciwnej stronie. Natomiast drugi budynek był usytuowany przy dzisiejszej ulicy Przytorowej usytuowany równolegle do ulicy z dziedzińcem usytuowanym w kierunku południowym.
Redaktor napisał: „nowy budynek z braku miejsca, musiał zostać powiększony nie tylko wzdłuż, ale otrzymał również dwa skrzydła boczne. Ze względu na niekorzystne usytuowanie w stosunku do słońca pierwszy opracowany projekt składał się z dwóch głównych budynków z osią wzdłużną prostopadłą do ulicy i parterowego łącznika. Budynek zamknięty od strony ulicy z otwartym dziedzińcem od strony północnej. W ten sposób każde mieszkanie uzyskiwało odpowiednią ilość światła słonecznego”.
Z powyższego wynika, że żaden z wymienionych przeze mnie budynków nie odpowiada temu opisowi, ponieważ ani budynek, który znajdował się przy ulicy Okrzei i przy ulicy Przytorowej nie były usytuowane prostopadle do ulicy. Natomiast budynek usytuowany równolegle do dzisiejszej ulicy Kolejowej (znajdujący się w okolicy dawnej „Ełczanki” , a prostopadle do ulicy Lipowej dziedziniec miał skierowany na południe.
Tak jak napisał jeden z internautów: „Przeglądając zdjęcia na tym portalu http://www.bildarchiv-ostpreussen.de/suche/index.html.po#!start=1 możemy na mapie „Goldap, Strassenplan 1936/Fritz Tanau”/ zobaczyć schematyczne zaznaczone dwa budynki (zdjęcie nr 1) właśnie w tym miejscu gdzie stoi obecny „pomowski”.
Jak wynika z danych umieszczonych na Bildarchiv Ostpreußen zdjęcie nr 2 zostało wykonane w latach 1933-1940. Na tym zdjęciu widzimy ulicę Lipową od strony dworca w kierunku miasta, a po prawej jego stronie widzimy budynek z bocznymi przybudówkami.
Redaktor w dalszej części opracowania napisał: „Propozycja jednak nie znalazła uznania u inwestora, który był jednocześnie wykonawcą robót. Powstała więc budowla łącząca kilka elementów.”
Pierwszy budynek znajdujący się na zdjęciu nr 1 (przy dzisiejszej ulicy Lipowej) to budynek WM Lipowa 6. Drugi budynek był (jak wynika ze schematycznego rozmieszczenia na mapie) usytuowany w kierunku dworca kolejowego i znajdował się jakby pomiędzy budynkami WM Lipowa 1 i WM Lipowa 3 tylko po przeciwnej stronie drogi. Dzisiaj tego budynku już nie ma.
Na zdjęciu nr 2 (tutaj zdjęcie umieszczone jako nr 5) umieszczonym na stronie: http://goldap.org.pl/2014/10/gdzie-stal-ten-dom/ to chyba jest elewacja od strony ulicy, ponieważ znajduje się lampa uliczna ( a może to jest widok od strony podwórza).
Według danych pozostawionych przez Pana Brzezińskiego – „20 kwietnia 1964 roku – oddano do użytku budynek mieszkalny dla 12 rodzin wybudowany z kredytów Państwowego Ośrodka Maszynowego”. Z tej informacji nie wynika, czy ten budynek przebudowano, czy postawiono go na fundamentach starego budynku. Z moich obserwacji wynika, że budynek ten był zniszczony i odbudowano (przebudowano) go. Z czego wysnułem takie wnioski? Gdy przyjrzymy się dokładnie zdjęciom umieszczonym na portalu i tym wykonanym przeze mnie (zdjęcia umieszczam poniżej jako zdjęcie nr 7,12), to zobaczymy, że na zdjęciu nr 5 i tych umieszczonych przeze mnie, układ okien w ścianie budynku w jego środkowej części jest identyczny.
Z tego wynika, że albo jeden z budynków znajdujących się na zdjęciu nr 1 miał elewację pokazaną na zdjęciu nr 5 od strony podwórka, a drugi miał od strony ulicy na co wskazywałaby umieszczona tam lampa oświetleniowa lub inwestor dokonał takiej zmiany (o czym wspomniał autor artykułu zamieszczonego na Waszym portalu: „Propozycja jednak nie znalazła uznania u inwestora…”) i zrobił lustrzane odbicie (Vide zdjęcie nr 6) projektu (modyfikując go) umieszczając budynek równolegle do ulicy (prostopadle przybudówkami do ulicy) na co wskazuje zdjęcie nr 1 i 2.
Na zdjęciu nr 14 widzimy porównanie elewacji budynku (stan obecny – elewacja wschodnia i plan elewacji budynku wykonany przez projektanta opisanego w artykule umieszczonym na portalu). I co widzimy? Układ jest taki, że na planie budynek jest dłuższy i ma wyższy dach w części środkowej (obecnie jest zrównany z niższymi dachami z przybudówek). Żółtymi ramkami oznaczono nie istniejące części budynku.
Według mnie był to budynek Lipowa 6.
Takie są moje przemyślenia i obserwacje.
Z poważaniem Jan Modzalewski
Goldap, Strassenplan 1936_Fritz Tanau
Widok na dzisiejszą ulicę Lipową w kierunku miasta.
Goldap_aus Messtischblatt von 1938.
Goldap Strassenplan 1936 Fritz Tanau widok w kierunku zachodnim od strony ulicy Lipowej.
Widok (chyba) od strony ulicy.
Odwrócony plan
Widok od strony wschodniej (od rzeki).
Widok elewacji na planie.
Widok od strony zachodniej (zdjęcie współczesne).
Plan budynku po ewentualnej modernizacji (przebudowie). Na żółto oznaczono przypuszczalne zarysy budynku współczesnego. Czerwona kreska i czerwone skreślenia oznaczają stan nieistniejący.
Widok starego budynku.
Widok budynku od strony południowo wschodniej.
Widok budynku od strony zachodniej z niżej umieszczonym planem (na planie widoczna wyższa część dachu oznaczona żółtą ramką, która obecnie nie istnieje. Żółtymi ramkami oznaczono nie istniejące dzisiaj przybudówki.
Informuję ,że budynek „pomowski”/cała jego bryła/ został wybudowany od podstaw prawdopodobnie na starych fundamentach . To jest przecież do sprawdzenia.