Ratujemy cmentarze wojenne

Jak informuje Edyta Wrotek, rzecznik wojewody Mariana Podziewskiego: Wojewoda Marian Podziewski każdego roku stara się pozyskać jak najwięcej pieniędzy na ochronę grobów i cmentarzy wojennych.

W 2013 roku w budżecie Wojewody na zadania związane z utrzymaniem grobów i cmentarzy wojennych została zapewniona kwota 415 tys. zł (w roku 2011 – 400 tys. zł). Środki te przeznaczane są głównie na wykonanie prac konserwacyjnych na cmentarzach, kwaterach i mogiłach wojennych, obejmujących sprzątanie, pielenie, zamiatanie chodników, wywóz nieczystości, koszenie, wycinkę suchych drzew, gałęzi bądź krzewów itd., a także na wykonanie koniecznych napraw bądź sukcesywne oznaczanie obiektów znakami miejsca pamięci.

W tym roku, spośród 77 gmin, na terenie których zlokalizowano groby i cmentarze wojenne, przejęciem zadań wraz z dotacją zainteresowanie wykazało 59 gmin, a 12 kolejnych zadeklarowało opiekę nad grobami wojennymi nieodpłatnie. Najwyższa dotacja wynosi 29.400 zł i została przekazana gminie Kalinowo, która pracami pielęgnacyjno-porządkowymi obejmuje aż 38 grobów i cmentarzy wojennych, rozproszonych na terenie gminy. Nieco mniejszą kwotę otrzymała gmina Nidzica, tj. 24.000 zł i zapewnia opiekę nad 14 obiektami. Jest to gmina, która każdego roku wspiera administrację rządową, zapewniając w swoim budżecie środki finansowe przekraczające kwotę dotacji.

Niezależnie od zaplanowanych w budżecie środków, corocznie Wojewoda stara się o pozyskanie dotacji z innych źródeł. I tak, w latach 2010-2012 w ramach dodatkowego dofinansowania przez Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w łącznej kwocie 315.793 zł, przy wsparciu finansowym Wojewody w wysokości 70.739 zł, poprawiono wygląd ogółem 25 obiektów cmentarnictwa wojennego na terenie województwa.

W tym roku dzięki dotacji z Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa oraz dofinansowania Wojewody ponad 230 tysięcy złotych można było przeznaczyć na odrestaurowanie 14 grobów i cmentarzy wojennych ( w 2012 r. – 6 obiektów).

Największą kwotę (62.350 zł) zarezerwowano na naprawę uszkodzonej tablicy informacyjnej i ogrodzenia oraz wyłożenie kostką kamienną centralnej części cmentarza jenieckiego z II wojny światowej w Sudwie w gminie Olsztynek, na którym chowano zmarłych i zamordowanych w obozie Stalag I B Hohenstein. Prace remontowe kontynuowane są również na cmentarzu w Boguszach (gm. Prostki) – miejscu pochówku jeńców wojennych różnej narodowości, zamordowanych i zmarłych w niemieckich obozach jenieckich Stalag 56 i Stalag 373 w Prostkach oraz osób cywilnych – ofiar obozu przejściowego (33.600 zł).

Z kolei na cmentarzu z I wojny światowej w Ostródzie, miejscu spoczynku żołnierzy niemieckich, rosyjskich i 1 żołnierza rumuńskiego, odtworzono kolejny fragment kamiennego wału (14.000 zł).

Spośród 15 kwater i cmentarzy z okresu II wojny światowej województwa warmińsko-mazurskiego, na których spoczywają szczątki żołnierzy Armii Radzieckiej, na cmentarzu wojennym w Morągu przewidziano prace polegające na wymianie obrzeży mogił zbiorowych po lewej stronie obiektu (14.000 zł), na którym w 2012 r. ten sam zakres prac wykonano po prawej stronie. Inny cmentarz żołnierzy Armii Radzieckiej z II wojny światowej, na którym od kilku lat odnawiane są kolejne nagrobki, znajduje się w Elblągu, a dotacja zaplanowana na rok 2013 wynosi 24.000 zł. Dodatkowym dofinansowaniem zostały objęte cmentarze wojenne żołnierzy Armii Radzieckiej: w Giżycku przy ul. Moniuszki (14.000 zł) oraz w miejscowości Wronki w gminie Gołdap (10.000 zł), na których remonty zostały już zakończone. Z kolei w odnawianiu cmentarza żołnierzy AR w Braniewie co pewien czas uczestniczy strona rosyjska. W 2012 r. na zlecenie i koszt Ambasady Federacji Rosyjskiej na tym cmentarzu wojennym zostały wymienione płyty przy pomniku głównym.

Dzięki dotacjom z Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa oraz środkom z budżetu Wojewody w tym roku poprawił się wygląd grobów i cmentarzy wojennych w następujących miejscowościach:

1) Gralewo (gm. Płośnica), cmentarz żołnierzy niemieckich i rosyjskich z I wojny światowej – odtworzenie ogrodzenia i wykonanie tablicy informacyjnej – kwota 6.000 zł;

2) Iława, ul. Wyszyńskiego, kwatera żołnierzy Wojska Polskiego z II wojny światowej – wykonanie nowych krzyży – kwota 6.000 zł;

3) Karbowskie (gm. Ełk), cmentarz żołnierzy niemieckich i rosyjskich z I wojny światowej – prace remontowe cmentarza – kwota 12.000 zł;

4) Talusy (gm. Ełk), cmentarz żołnierzy niemieckich i rosyjskich z I wojny światowej – remont muru i wysypanie cmentarza żwirem gruboziarnistym – kwota 10.000 zł;

5) Wolisko (gm. Pisz), cmentarz żołnierzy niemieckich i rosyjskich z I wojny światowej – prace remontowe cmentarza – kwota 6.300 zł.

Prace renowacyjne trwają jeszcze na cmentarzu jenieckim z I wojny światowej w Markajmach (gm. Lidzbark Warmiński), gdzie odnawiany jest pomnik poświęcony żołnierzom rosyjskim (10.000 zł), a także na kwaterze żołnierzy rosyjskich z I wojny światowej w Bartoszycach przy ul. Kętrzyńskiej, na którym odbywają się prace remontowo-rewaloryzacyjne krzyży – kwota 6.800 zł.

Na polepszenie stanu obiektów ma wpływ również działalność Ludowego Niemieckiego Związku Opieki nad Grobami Wojennymi w Kassel, który w porozumieniu z Radą Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, Wojewodą oraz władzami lokalnymi, organizuje obozy młodzieżowe oraz zjazdy z udziałem żołnierzy Wojska Polskiego i żołnierzy Bunderswehry. Ich celem jest porządkowanie grobów z okresu I wojny światowej, na których spoczywają żołnierze niemieccy. W 2011 r., żołnierze polscy i niemieccy, przy udziale uczniów klasy o profilu wojskowym Liceum Ogólnokształcącego w Orzyszu, uporządkowali cmentarz z I wojny światowej w miejscowości Paprotki (gm. Miłki). Żołnierze Bundeswehry przeprowadzili również prace polegające na uczytelnieniu liter na płytach nagrobnych wraz z pracami porządkowymi na cmentarzach z I wojny światowej w miejscowości Stręgiel oraz nad jeziorem Święcajty w gminie Węgorzewo, które kontynuowano w tym roku.

W 2012 r., z inicjatywy niemieckiego Związku, uporządkowano cmentarz z I wojny światowej w miejscowości Talusy (gm. Ełk), na którym konieczny remont przeprowadzono w tym roku. Z kolei w lipcu 2013 r. żołnierze zbudowali nowe ogrodzenie wokół cmentarza z I i II wojny światowej w miejscowości Mławka gm. Iłowo-Osada.

Efekty prac porządkowo-remontowych oraz celowość wykorzystania środków finansowych są oceniane na podstawie analizy dokumentacji rozliczeniowej, przedkładanej przez gminy dwa razy w roku oraz podczas kontroli w siedzibie jednostki samorządowej połączonej z oględzinami grobów i cmentarzy wojennych w terenie. W wyniku dokonanych wizytacji ustalono, że skontrolowane gminy dokładają starań, by znajdujące się na ich terenie groby i cmentarze wojenne były zachowane oraz uzyskały estetyczny wygląd.