Na stronie www.klgd.ru znaleźć można przedruk z gazety „Argumenty i Fakty” wydanej w Kaliningradzie „04 styczeń 1998. Artykuł zatytułowany Historia granicy polsko-rosyjskiej przedstawia garść informacji dotyczących zmian przebiegu polsko-rosyjskiej granicy na terenie dawnych Prus Wschodnich i potwierdza informacje, które można znaleźć na polskich forach dotyczących tej tematyki.
Poniżej: Tak wyglądała mapa przygotowana przez stronę radziecką na konferencję w Teheranie (28 XI- 1 XII 1943).
Pierwsza decyzja o tym, jak przebiegać będzie granica rosyjsko-polska na terytorium dawnych Prus Wschodnich, została podjęta w lutym 1945 roku przez Państwowy Komitet Obrony ZSRR. Na mocy tej decyzji, granica miała biec wzdłuż rzek Pregoły i Pissy, ale miasto nad tymi rzekami, bez względu na to, na którym brzegu leżały miały stać się częścią ZSRR. Gdyby decyzja ta została wprowadzona w życie obecnego miasta Mamonowo, Laduszkin, Bagrationowsk, Prawdinsk, Oziersk, oraz miejscowości Żeleznadorożnyj i Kryłowo znajdowałyby się teraz na terenie Polski.
Podczas polsko-sowieckich rozmów w Poczdamie w sierpniu 1945 decyzja Komitetu Obrony Radzieckiego została zmieniona i RFSRR zwiększyła swoje nowe terytorium, granica przeszła wzdłuż północnych granic niemieckich powiatów (Heiligenbeil (Mamonowo), Preußisch Eylau (Bagrationowsk), Bartenstein (Bartoszyce), Gerdauen(Żeleznadorożnyj), Darkehmen (Oziersk) i Gołdap. Niemal natychmiast po zawarciu tej umowy, komendantura wojskowa 3. Frontu Białoruskiego rozpoczęła przekazywanie władzy cywilnej okupowanych miejscowości tej części Prus Wschodnich, która miała jechać do Polski, polskim zarządcom.
Jednakże na przełomie września i października, sytuacja zmienia się diametralnie. Zupełnie nieoczekiwane dla strony polskiej rozpoczęło się wypieranie polskiej administracji cywilnej z niektórych miast i wsi. Jak twierdzą historycy zajmujący się tym tematem, sowieccy wojskowy po prostu przychodzili do zarządzających polskimi miejscowościami polskich urzędników i nakazywali im opuszczenie lokalu.
Dochodziło do sytuacji kuriozalnych – w części niegdyś niemieckich miasteczek zasiedlonych przez ludność polską, zdarzały się przypadki, kiedy to Polacy wychodzili do pracy z ich domu w Polsce i wracali po pracy do domu, który w tym czasie stał się częścią ZSRR. Granica była tworzona „spontanicznie”. Historycy próbują wyjaśniać czym było spowodowane takie działanie. radzieckiej administracji wojskowej. Polacy pamiętający te czasy wspominają, że na ich zdezorientowane pytania skierowane do sowieckich „panów oficerów” usłyszeli, że mogą sobie zrekompensować poniesione straty na zachodniej granicy polsko-niemieckiej.
W grudniu 1945 roku Moskwa podjęła decyzję o ustanowieniu nowej granicy, która została przesunięta na południe około czterdziestu kilometrów w kierunku terytorium Polski. W kwietniu 1946 roku przeprowadzona została oficjalna delimitacja granicy. Ale to jeszcze nie była granicy, w kształcie jaki mamy dziś. Jeszcze przez 10 lat granica przechodziła 16 różnych zmian, i dopiero w 1956 roku ustalony został stan który utrzymał się do dziś.
Na mapę Okręgu mazurskiego wydanej w 1946 roku naniesione zostały granice wymienione w artykule. Kolor fioletowy pokazuje, jak wyglądałaby obecnie granica gdyby pierwotne ustalenia zostały utrzymane natomiast linia czerwona ukazuje stan granic według ustaleń z sierpnia 1945.
W książce Witolda Sienkiewicza Polska od roku 1944. Najnowsza historia., (Wydawnictwo Demart, Warszawa 2011.) znajdziemy potwierdzenie informacji o przesunięciu granicy na południe: Na mapie okręgu mazurskiego, opublikowanej w dzienniku „Rzeczpospolita” we wrześniu 1945 r. granica północna Polski biegnie bardziej na północ od dzisiejszej granicy z Okręgiem Kaliningradzkim. Zmiana przebiegu granicy na niekorzyść Polski miała miejsce jesienią 1945 r. Podczas ustalania północnego odcinka granicy polsko-radzieckiej radzieccy dowódcy wojsk pogranicznych pilnujących tu granicy, samowolnie przesunęli granicę na południe, anektując cztery miasta powiatowe, tj. Świętą Siekierkę, Darkiejmy, Gierdawy i Pruską Iławę. Stanowiło to pogwałcenie ustaleń polsko-radzieckiej umowy granicznej z 16 VIII 1945 r. Wyjście na Bałtyk od strony Zalewu Wiślanego zostało zamknięte przez radzieckie władze wojskowe, a ostateczne wytyczenie tego odcinka granicy nastąpiło dopiero w 1958 r.
Więcej szczegółów na temat historii kształtowania się północnej granicy naszego województwa, zainteresowani znajdą na stronie historia-wyzynaelblaska.pl.
