Na stronie http://www.goldap.pl/pl/229/23045/zabiegaja-o-powrot-kolei.html napisano: „Burmistrz Gołdapi Tomasz Luto podejmuje starania by przywrócić połączenie kolejowe na trasie nr 41 Gołdap – Ełk.” W związku z powyższym chciałbym zamieścić informacje dotyczące budowy linii kolejowej i nie tylko linii kolejowej do i z Gołdapi.
Budowę linii kolejowej z Wystruci przez Gołdap do Ełku rozpoczęto w 1876 roku. Linię kolejową budowała Królewska Kolej Wschodnia (niem. Preußische Ostbahn). 15 listopada 2017 roku mineło 139 lat od otwarcia odcinka linii kolejowej Wystruć – Darkiejmy – Gołdap (linię kolejową na tym odcinku otwarto 15 listopada 1878 r.). Długość linii kolejowej wynosiła 53,53 km.
O budowie kolei pisała Gazeta Lecka: Wystruć, 13. Maja (1875). Żelazną drogę z Wystruci na Darkieymy, Gołdap i Oleck do Prostk poczną na jesieni budować (http://goldap.org.pl/2013/10/szanowna-redakcjo-4/).
„Wystruć. 29. sierp. (1876). Żelazną drogę ztąd do Prostk poczęto już budować. Pójdzie na Darkieymy, Gołdap i na Oleck. (Gazeta Lecka nr 35, 1 września 1876 r.,s.140.).”
„Lec, 12 kwietnia (1877). Już budują pilnie drogę żelazną z Wystruci do Ełku, osobliwie pod Darkieymami (Gazeta Lecka nr 15, 13 kwietnia 1877 r.,s.60).”
1 lipca 2017 roku minęlo 138 lat, gdy z Gołdapi do Ełku (w 1879 r.) wyruszyły pierwsze pociągi. Długośc linii kolejowej wynosiła 65,26 km (http://www.starejuchy.pl/kolej/stat/rise.html).
Gazeta Lecka nr 18 z 11 maja 1888 r. podaje:
„Ełk, 6 maja. Dotąd chodziło tylko dwu pociągów między Gołdapią i miastem naszem; ale teraz nadeszła wiadomość, że od pierwszego lipca jeszcze i trzeci pociąg ma chodzić między temi dwoma miastami. Przydany trzeci pociąg ma z tąd o dziwiątey godzinie rano odchodzić, a z Wystruci ma tutay pociąg o wtórey godzinie po południu przyjeżdżać.”
Znaczenie stacji w Gołdapi wzrosło na przełomie XIX i XX wieku, gdy 15 sierpnia 1899 r. otwarto linię kolejową z Węgorzewa, a 3 września 1900 r. przedłużono ją do Stołupian.
W czasie I wojny światowej, gdy armia rosyjska dwukrotnie okupowała Gołdap (sierpień 1914 – luty 1915 r.), dworzec został zniszczony.
Budynek dworca kolejowego w Gołdapi_1915 r. Źródło ikonograficzne pochodzi z: http://fotopolska.eu/foto/958/958564.jpg
Nie odbudowano go, lecz postawiono w jego miejscu nowy. większy budynek, oddany do użytku ok. 1916 roku.
Stacja kolejowa w Gołdapi _1930-1940. Źródło ikonograficzne pochodzi z: http://www.bildarchiv-ostpreussen.de/cgi-bin/bildarchiv/suche/show_foto.cgi?lang=polski&id=26418&size=big&showmenu=1&bildinfos=1&showmenu=1&bildinfos=1
Znaczenie stacji w tym okresie wzrosło, gdyż linię z Węgorzewa zaczęto przygotowywać do rozbudowy o drugi tor. Razem z budowaną linią (Gołdap) – Botkuny – Żytkiejmy (więcej o linii kolejowej biegnącej przez Żytkiejmy można przeczytać na: http://goldap.org.pl/2014/04/jeszcze-o-linii-kolejowej-przebiegajacej-przez-zytkiejmy/) miała ona stanowić fragment trzeciego korytarza komunikacyjnego, nowej dwutorowej magistrali łączącej Czersk na Pomorzu z Ołitą na Litwie. Inwestycja nie została zrealizowana. Dzisiaj możemy oglądać w naszej okolicy podwójne mosty (Doppelbrücken) i wiadukty.
Poniżej zamieszczam plan torów na stacji Gołdap.
Plan torów na stacji Gołdap pochodzi z: Personenbahnhöfe: Grundsätze für die Gestaltung großer Anlagen;Autorzy: Wilhelm Adolf Eduard Cauer; Springer-Verlag, 1 gru 2013
W 1905 r. istniała w Gołdapi mała 3-stanowiskowa hala na parowozy. Ok. 1910 r. dobudowano schodkową przybudówkę na 2 tory. Dalsza rozbudowa wymagała więcej miejsca – zlikwidowano więc drogę na prawo od obrotnicy. Otoczenie szopy zmieniło się całkowicie. Powstała nowa wieża ciśnień na sztucznie usypanym pagórku. Przeniesiono też przedzielony torem zasiek węglowy. Zbudowano go od nowa na zachód od szopy. Hala na parowozy powiększyła się w sumie do 7 stanowisk.
Do dziś istnieje kanał na wachlarzu i do 2017 roku był fragment noclegowni zamieniony na dom mieszkalny (rozebrany w 2017 roku). Zachowały się też resztki zasieku węglowego, a nad terenem dalej góruje wieża ciśnień.
Poniżej zamieszczam kilka przedwojennych rozkładów jazdy, w których uwzględniona jest Gołdap.
Rozkład jazdy pociągów z Ełku przez Goldap do Wystruci (przed 1 stycznia1946 roku).
Rozkład jazdy pociągów z Goldapi do Dubenineki (1925 rok) i z Gumbina do Żytkiejm.
Rozkład jazdy pociągów z Gumbina do Gołdapi przez Żytkiejmy (1934 rok).
Rozkład jazdy pociągów z Ełku przez Gołdap do Wystruci (1908 rok).
Ważnym momentem przełomowym w dziejach miasta jest koniec drugiej wojny światowej. Dworzec spłonął w czasie walk o Gołdap (październik 1944 – styczeń 1945 r.).
Dziewięć dni po konferencji jałtańskiej, 20 lutego 1945 roku, Stalin jako przewodniczący Państwowego Komitetu Obrony rozkazem nr 7558 ustalił granice Polski na zachodzie i północy: „Aż do ostatecznego ustalenia zachodniej i północnej granicy Polski na przyszłej konferencji pokojowej zachodnia granica Polski przebiega na zachód od Świnoujścia aż do Odry, miasto Szczecin pozostaje po polskiej stronie, dalej wzdłuż Odry aż do ujścia zachodniej Nysy i tam wzdłuż zachodniej Nysy do granicy czechosłowackiej. Północna część Prus Wschodnich (…) wraz z miastem Królewiec pozostaje w granicach ZSRS, a wszystkie pozostałe części Prus Wschodnich wraz z okręgiem gdańskim przypadają Polsce”.
W Poczdamie powiedziano, że linia rozgraniczająca Polskę i ZSRR ma biec na północ od linii Brunsberga-Goldap (Braniewo-Gołdap). Problem w tym, że nie użyto określenia „linia prosta”, lecz po prostu „linia”. Na terytorium Polski w jej granicach ustalonych po II wojnie światowej (o kształtowaniu się granicy koło Goldapi możemy przeczytać na: http://goldap.org.pl/2014/08/w-jaki-sposob-rodzila-sie-ta-granica/) brak linii kolejowej koło/w Goldapi „zawdzięczamy” Armii Czerwonej, która metodycznie rabowała mienie niemieckie na zajmowanych terenach, nawet wówczas, gdy znajdowało się ono już w posiadaniu polskich instytucji. Jej ofiarą padły m.in. setki kilometrów linii kolejowych, z których tylko część odbudowano w II połowie lat 40.
Wiosną 1945 roku Armia Czerwona rozebrała wszystkie linie kolejowe wybiegające ze stacji w Gołdapi, a szyny zostały wywiezione jako „trofiejne” w głąb Rosjii. Gołdap, podobnie jak południowa część Prus Wschodnich, została włączona do Polski. Jednak peryferyjne położenie, tuż przy granicy z obwodem kaliningradzkim FR, nie sprzyjało odbudowie kolei: dopiero w 1948 roku przywrócono ruch na linii z Gołdapi do Ełku.
Znaczenie stacji spadło: z węzłowej stała się końcową. Dworzec odbudowano w końcu lat 40. XX wieku, jednak już bez zegara i dwóch facjatek.
Dworzec w Goldapi 1957 rok. Źródło ikonograficzne pochodzi z: http://www.bildarchiv-ostpreussen.de/cgi bin/bildarchiv/suche/show_foto.cgi?lang=deutsch&id=51056&size=1024×768&session=1514230110296
Wycinek MAPY SIECI KOLEJOWEJ RP 1946 rok (Gołdap występuje jako Gołąb Mazurski) przedstawia połączenia kolejowe przechodzące przez Gołdap.
Wycinek mapy Okręg Mazurski 1946 rok ukazujący przebiegi linii kolejowej przez Gołdap.
Po wojnie przewozy pasażerskie na odcinku Gołdap – Olecko zawieszono w 1993 roku. Dłużej kursowały pociągi towarowe. Od 2000 roku stacja jest nieczynna. Dworzec ma użytkownika, jest więc w trochę lepszej sytuacji niż dwie niszczejące nastawnie, nieużywana wieża ciśnień i rozkradane tory (można o tym przeczytać na forach). Wyglądowi dworca daleko do reprezentacyjności sprzed lat. Kolej w Gołdapi powróciła niemal do stanu z czasów powojennych grabieży i niepewności.
Widok w kierunku dworca kolejowego od strony przyjazdu z Ełku. Po prawej stronie zdjęcia możemy zobaczyć szopy na parowozy i noclegownie. Po prawej stronie zdjęcia, na środku możemy zobaczyć stację wodną (pompownia+wieża ciśnień). Dzisiaj możemy zobaczyć resztki tych budowli (zdjęcia pompowni i wieży ciśnień zamieszczam niżej). Zdjęcie pochodzi z: http://sentymentalny.com/?page_id=404
2 maja 2016 – resztki starej wieży ciśnień i pompowni – widok od strony ulicy Kolejowej.
2 maja 2016 – resztki starej wieży ciśnień i pompowni – widok od strony torów.
Stacja kolejowa – stan 2013 rok.
Stacja kolejowa w Gołdapi – 1908 rok. Źródło ikonograficzne pochodzi z: https://picclick.de/Ak-Goldap-Bahnhof-Ermland-Masuren-Ostpreu%C3%9Fen-332446832435.html#&gid=1&pid=1
2 maja 2016 rok- stacja kolejowa – widok od strony torów.
2 maja 2016 – widok na peron i tory wychodzące z Gołdapi w kierunku do Ełku.
2 maja 2016- most kolejowy na rzece Gołdap.
29 września 2013 – nastawnia przy ulicy Kolejowej.
30 września 2013 roku – nastawnia przy ulicy Kolejowej – widok od ulicy Kolejowej.
12 grudnia 2017 r. – nastawnia przy ulicy Kolejowej – widok od ulicy Kolejowej.
29 września 2013 r. – fragment noclegowni zamieniony na dom mieszkalny, który zburzono w 2017 roku.
29 września 2013 r. – fragment noclegowni zamieniony na dom mieszkalny, który zburzono w 2017 roku.
29 września 2013 – wieża ciśnień na sztucznie usypanym pagórku przy ulicy 1 Maja.
29 września 2013 roku – stacja kolejowa – widok od ulicy Przytorowej.
Widok na łączenie szyn z podkładem kolejowym.
Początek lat 90-tych XX _parowóz Ty2. Źródło ikonograficzne pochodzi z: https://dariusz-dolubizno.flog.pl/wpis/6493470/goldap–koniec-epoki-pary#w
23 wrzesień 2007 rok – nastawnia zachodnia przy ulicy Gumbińskiej. Po lewej stronie zdjęcia za słupem i za budynkiem mozna zibaczyć bunkier Kocha, którego obecnie już nie ma! Źródło ikonograficzne pochodzi z: http://www.wmtmk.pl/forum/download/file.php?id=723&sid=2720b142585df575dfe7540a803ccd72&mode=view
Co do samej reaktywacji linii do Gołdapi, to niestety wiele już słyszałem deklaracji co to samorządowcy nie mają w planie.
Na stronie: http://warszawa.naszemiasto.pl/archiwum/olecko-goldap-kolej-wstrzymuje-pociagi,132485,art,t,id,tm.html (dostęp: 2015-03-02) napisano: “(autor: Dariusz Josiewicz źródło: Polska Dziennik Bałtycki 2001-06-22, Aktualizacja: 2009-08-21 13:24): Ostatni pociąg osobowy trasę Olecko – Gołdap przejechał 23 maja 1998 roku. Tylko do końca czerwca na linii tej odbywał się będzie ruch towarowy. Starosta olecko-gołdapski Alojzy Jurczak jeszcze w marcu wystosował…
Ostatni pociąg osobowy trasę Olecko – Gołdap przejechał 23 maja 1998 roku. Tylko do końca czerwca na linii tej odbywał się będzie ruch towarowy.
Starosta olecko-gołdapski Alojzy Jurczak jeszcze w marcu wystosował pismo do dyrekcji Kolejowych Przewozów Towarowych Cargo z prośbą o odstąpienie od tego zamiaru. Rada Powiatu Olecko-Gołdapskiego na ostatniej sesji podjęła rezolucję w sprawie konieczności utrzymania linii kolejowej. Trafiła ona do premiera Jerzego Buzka, ministra transportu i gospodarki morskiej oraz wojewody warmińsko-mazurskiego.
Utrzymanie ruchu towarowego na linii Ełk – Gołdap ma duże znaczenie dla interesów firm i przedsiębiorstw działających w powiecie. Niektóre z firm są zlokalizowane tuż przy linii kolejowej, np. Zakład Produkcji Kruszywa Stożne, wysyłający około 20 wagonów żwiru dziennie. Ponadto w Gołdapi znajduje się garnizon wojskowy. Będzie on rozbudowywany i transportu kolejowy jest mu niezbędny.”
Natomiast na stronie: http://www.wmtmk.pl/forum/viewtopic.php?f=7&t=1434&p=12480&hilit=gromkim+g%C5%82osem&sid=044980aafbad1ea034f3ff06d13a1f8e#p12480
napisano: “Pamiętam naradę w marcu 2006 r. u marszałka województwa W-M, gdzie przedstawiciele Samorządu Gołdapskiego kategorycznie żądali przywrócenia ruchu pociągów. Wówczas tamtejszy starosta ( dopisek autora: Jarosław Podziewski) gromkim głosem powiedział: nie pogodziliśmy się z faktem, że linia kolejowa Olecko – Gołdap jest nieczynna i za wszelką cenę będziemy walczyli, żeby kolej do Gołdapi wróciła! Zabrzmiało to tak groźnie, że na sali przez dłuższą chwilę zapanowała zupełna cisza. Później po wyborach pewnie przyszedł nowy starosta i zabrakło z ich strony dalszych konsekwentnych działań…”
Na stronie: https://www.goldap.info/z-regionu-kraju-i-swiata/4085-porozmawiaja-o-kolei Napisano: „(15 czerwca 2010) Wojewoda warmińsko-mazurski Marian Podziewski weźmie dziś udział w konferencji pn. „Rail Baltica szansą rozwoju Polski Północno-Wschodniej”. Rozpocznie się ona o godzinie 12.00 w Szkole Artystycznej w Ełku , ul. Armii Krajowej 21. (…) korzystniejszym rozwiązaniem jest poprowadzenie korytarza Rail Baltica przez Ełk-Olecko (z odgałęzieniem do Gołdapi) zamiast przez Sokółkę-Augustów. Linia przez Ełk jest wprawdzie także linią jednotorową, i do tego dłuższą o 33 km od linii przez Sokółkę-Augustów, ale za jej wyborem przemawiałyby następujące argumenty:
1. linia przez Ełk przebiega w zdecydowanie mniejszym stopniu przez obszary wrażliwe ekologicznie w porównaniu z wariantem przebiegu linii przez Augustów;
2. linia Białystok-Ełk (103 km) jest już zelektryfikowana, a ponadto istniejące torowisko umożliwia dobudowanie drugiego toru;
3. linia przez Ełk przebiega w większości przez tereny będące własnością Skarbu Państwa, co znacznie ułatwiłoby PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. ewentualny wykup ziemi;
4. na odcinku Białystok-Ełk-Suwałki położone są liczne ośrodki miejskie (Grajewo, Ełk, Olecko) i należy oczekiwać, że po modernizacji linii ruch pasażerski będzie większy niż na odcinku Białystok-Sokółka-Augustów-Suwałki;
5. dodatkowe odgałęzienie do Gołdapi zasadne jest z uwagi na znaczenie strategiczne (jednostka wojskowa) oraz regionalne, związane ze specjalną strefą ekonomiczną i przejściem granicznym (…)”
Wiem że wielu Miłośników Kolei nie jest obiektywnych jak chodzi o kolej i wszędzie widzieliby pociągi (ja też do tego grona po części należę.).
10 czerwca 2010 roku napisałem pismo do wicepremier Bieńkowskiej (rząd PO-PSL), która zajmowała się miedzy innym koleją w Polsce. Z treścią listu i odpowiedzią na list można zapoznać się na stronie:
https://www.goldap.info/listy-czytelnikow/14382-o-linii-kolejowej-goldap-olecko
W odpowiedzi znalazły się między innymi takie zdania: „W kwestii planowanych prac na linii kolejowej nr 41 Elk-Olecko-Gołdap informuję, że w celu utrzymania ciągłości jednolitych parametrów na odc. Ełk-Olecko prowadzone są na bieżąco prace utrzymaniowo-naprawcze nawierzchni kolejowej, tj. wymiana podkładów i podrozjazdnic. Natomiast na odcinku Olecko-Gołdap ruch pociągów pasażerskich i towarowych został zawieszony w roku 2000. Plany przywrócenia tego odcinka do eksploatacji – o znaczeniu typowo regionalnym – są uzależnione od zainteresowania i zaangażowania samorządu województwa warmińsko-mazurskiego.
W odpowiedzi użyto argumentu, że to samorząd powinien się tym zająć. Osobiście uważam, że koszty są tak potężne, że samorząd sobie z nimi nie poradzi. Cieniem szansy może być, kiedy linia na całym odcinku będzie linią o znaczeniu państwowym, a ruch nie będzie tylko lokalny.
Zmieniły się władze (w kraju), więc postanowiłem „odgrzać kotleta”, ale ciągle jest to samo – odpowiedź z 10 kwietnia 2017 roku: „W kwestii drogi kolejowej należy wskazać, iż w ramach „ Krajowego Programu Kolejowego do 2023 roku” nie przewidziano realizacji projektu inwestycyjnego obejmującego linię kolejową nr 41 na odcinku Gołdap-Olecko. W związku z powyższym, obecnie nie SA planowane prace inwestycyjne na przedmiotowym odcinku linii kolejowej nr 41.” !
Poniżej zamieszczam skany pisma z ministerstwa.
Na koniec ciśnie się pytanie: Czy przeprowadzono badanie potoków podróżnych, jaką metodą? na jakiej próbie? i w jakim okresie ? oraz jakie inne czynniki były brane pod uwagę?
Biorąc pod uwagę duże walory turystyczne, przedsięwzięcie jest bardzo ważne dla rozwoju okolic Gołdapi, jak i samej Gołdapi.
Jan Modzalewski
Opracowano na podstawie: Ś. K. 2010 i 2012,
Personenbahnhöfe: Grundsätze für die Gestaltung großer Anlagen;Autorzy: Wilhelm Adolf Eduard Cauer; Springer-Verlag, 1 gru 2013,
Gazeta Lecka,
http://www.starejuchy.pl/kolej/stat/rise.html,
http://fotopolska.eu/foto/958/958564.jpg,
http://goldap.org.pl/2014/04/jeszcze-o-linii-kolejowej-przebiegajacej-przez-zytkiejmy/,
http://goldap.org.pl/2014/08/w-jaki-sposob-rodzila-sie-ta-granica/,
https://picclick.de/Ak-Goldap-Bahnhof-Ermland-Masuren-Ostpreu%C3%9Fen-332446832435.html#&gid=1&pid=1,
https://dariusz-dolubizno.flog.pl/wpis/6493470/goldap–koniec-epoki-pary#w,
http://www.wmtmk.pl/forum/download/file.php?id=723&sid=2720b142585df575dfe7540a803ccd72&mode=view,
https://www.goldap.info/z-regionu-kraju-i-swiata/4085-porozmawiaja-o-kolei,
https://www.goldap.info/listy-czytelnikow/14382-o-linii-kolejowej-goldap-olecko.
Jak zwykle bardzo słaba forma. Może by Pan popracował trochę nad stylem lub poprosił kogoś o większej umiejętności posługiwania się językiem polskim o korektę? Ciężko się czyta te skądinąd bardzo interesujące informacje.
I jeszcze jedno. Pan Jarosław Podziewski poza czczym gadaniem nie zrobił nic dla utrzymania lub/i przywrócenia linii kolejowej do Olecka. Pamiętam, uczestniczyłem wówczas w pracach samorządu powiatowego i gminnego. Pamiętam za to mnóstwo działań i starań ówczesnych burmistrzów Mirosa a szczególnie Słomy. I to im zawdzięczamy fakt, że choćby tory jeszcze leżą na swoim miejscu a wiadukty i mosty na tym odcinku nie zostały rozebrane.
Zbyt jednostronnie panie Janie napisany jest ten artykuł.
@ Pasażer
niedowartościowany, anonimowy humanisto, może zamiast godzinami wylewać swoje żale przed komputerem, sam podzieliłbyś się swoją rozległą wiedzą na temat gołdapskiej infrastruktury kolejowej.
Ciężko się czyta twoje jednostronne ………, może to brak kindersztuby? A może ta pustka wypełniana żółcią jest najzwyczajniej na świecie przejawem złego wychowania?
Konduktorze! To już szczerej prawdy napisać nie można? Od razu jest się „niedowartościowanym, anonimowym humanistą”? Pan Jan naprawdę pisze chaotycznie i trochę bez polotu, ale oczywiście zawierając w swoim tekście bardzo interesujące informacje. Chodzi tylko o to żeby trochę więcej nad stylem popracował bo naprawdę trudno się to czyta. Taka prawda.
Ten komentarz ktoś chciał pewnie wrzucić do tego wpisu a trafił do innego. „Obserwator” pisze tak: Szacunek autorowi za potężną dawkę wiedzy! Bardzo ciekawe! Szanse burmistrza na odtworzenie kolei mizerne! Powodzenia!
Redakcjo dzięki! Namieszałem!