Obszernie na temat przedwojennych hoteli gołdapskich pisze Jan Modzalewski

krech_16Szanowna Redakcjo. Na stronie http://goldap.org.pl/2016/01/dawniej-hotel-dzis-urzad-miejski/ zamieściłem komentarze dotyczące hoteli w Gołdapi (przed 1945 rokiem). W jednym z nich napisałem: Orłowicz będąc w Gołdapi w 1913 roku tak widział miasto Gołdap: Gołdap (Gołdap, 83 km.) miasto powiatowe o 9500 m. jedno z największych, najczystszych i najładniej zabudowanych na Mazurach, hotele: „Krech”, „Königlicher Hof”, „Kaiserhof,”, „Wagnera”, „Dworcowy”.

O usytuowaniu dwóch hoteli („Bahnhofshotel” i  „Ostpreußischer Hof”) i ich wyglądzie wiedziałem już od dłuższego czasu, lecz gdzie były umieszczone (w terenie) pozostałe nie miałem bladego pojęcia. Znałem umiejscowienie hotelu „Dworcowego” jak napisał Orłowicz. Był to „Bahnhofshotel” usytuowany przy Erich-Fuchs-Straße. Dzisiaj część tej ulicy nosi nazwę Przytorowa (od dworca w kierunku zachodnim) i przy niej znajduje się dawny budynek hotelu, który nosił nazwę „Dworcowy” (jak to podał w swojej książce Orłowicz), a druga część tej ulicy biegnąca w kierunku wschodnim nosi nazwę Kolejowa.

Wiedziałem, że hotel „Ostpreußischer Hof” mieścił się w obecnym budynku urzędu.

Postanowiłem trochę poszukać w dostępnych źródłach. Przeglądając zdjęcia na bildarchiv znalazłem zdjęcia hotelu „Krech”. Hotel umiejscowiony był pod numerem 6 przy ulicy Markt (Rynek). Według dzisiejszego nazewnictwa ulic znajdował się na rogu ulicy Krótka i Plac Zwycięstwa, czyli w tym samym miejscu, gdzie znajdował się hotel „Ostpreußischer Hof”. Zacząłem zastanawiać się dlaczego dwa hotele były usytuowane w tym samym miejscu, czyżby nastąpiła jakaś pomyłka lub zmienił się właściciel budynku?!. Zacząłem przyglądać się zdjęciom hotelu i stwierdziłem, że na zdjęciu z 1919 i z lat 1928–1935 są umieszczone werandy (Weranda (fr. véranda) – dobudówka) w tych samych miejscach na elewacji budynku lecz różnią się miedzy sobą.  Wygląd budynków jest też odmienny. Podczas dalszych poszukiwań okazało się, że hotel „Krech” dotrwał do I Wojny Światowej.

krech_1

 

 

krech_2

Gołdap,  Straßenplan 1936 Fritz Tanau przedstawia miejsce gdzie znajdował się hotel: „Krech”

 

W walkach prowadzonych między Rosjanami i Niemcami w 1914 roku spośród 550 budynków znajdujących się w granicach miasta zniszczono 122 obiekty mieszkalne i usługowe. Doszło do tej liczby 145 innych budowli towarzyszących, 45 zakładów wytwórczych i dworzec. Odbudowa rozpoczęła się w 1915 roku i zakończyła się w 1922 roku. Rynek (plac rynkowy miał wymiary 189 m x190 m, niektóre źródła podają wymiary 185m x 185 m) otoczono dwupiętrowymi kamienicami. Ikonograficzne źródła z przełomu stuleci przedstawiają zróżnicowany obraz zabudowy placu, bowiem wyższe domy sąsiadowały ze szczytowymi parterowymi budynkami z XVIII stulecia.

„Krechs Hotel” został zniszczony w 1914 roku. W tym samym miejscu po przebudowie w latach 1919-1920 stanął  hotel „Ostpreußischer Hof”.

Zniszczenia dokonane w pierzei (pierzeja to frontowa część zabudowy ulicy lub placu; termin architektoniczny) północno–zachodniej  podczas I Wojny Światowej przedstawia niżej zamieszczone źródło ikonograficzne. Na zdjęciu górnym wykonanym z kierunku zachodniego ku wschodowi widzimy część hotelu „Krech” z umieszczoną werandą i graniczący z nim piętrowy budynek. Na dolnym zdjęciu możemy zobaczyć zburzony budynek hotelu „Krech” oraz częściowo zniszczone budynki przy ulicy (jeżeli dobrze odczytałem nazwę tej ulicy to nazywała się ona Leostraße) łączącej ulicę Rynek z ulicą Angerburger Str. (dzisiejsza nazwa tej ulicy to ulica Żeromskiego).

 

krech_3

Hotel „Krech” przed wojną i resztki hotelu w trakcie I Wojny Światowej

Następnym hotelem o którym wspominał Orłowicz był „Königlicher Hof”, który znajdował się przy ulicy Markt (Rynek) 17. Dzisiaj w tym miejscu posadowiony jest blok przy Pl. Zw. 18. Jeżeli chcielibyśmy dokładniej zlokalizować gdzie znajdował się hotel „Königlicher Hof” moglibyśmy umieścić go w okolicach końcówki (tak mi wydaje się) „Apteki Familijnej” poprzez zakłady fryzjerskie do (…) idąc z północy na południe. Poniżej zamieszczam źródła ikonograficzne przedstawiające hotel „Königlicher Hof”.

krech_4

 

Hotel „Königlicher Hof”

krech_5

 

Gołdap,  Straßenplan 1936 Fritz Tanau przedstawia miejsce gdzie znajdował się hotel: „Königlicher Hof”

krech_6

 

„Königlicher Hof”– 1907 rok

krech_7

 

„Königlicher Hof” – 1915 rok

Hotel „Kaiserhof” znajdował się przy ulicy Mühlenstraße pod numerem 1 i stał on na skrzyżowaniu dwóch ulic co możemy zobaczyć na jednym ze zdjęć umieszczonych poniżej. Dzisiaj w okolicach gdzie znajdował się hotel „Kaiserhof” posadowiony jest budynek Wspólnoty Mieszkaniowej Paderewsliego 1 (dawniej Pionierska).

krech_8

 

Pocztówka przedstawiająca hotel „Kaiserhof” i jego usytuowanie w „Rynku”

krech_9

 

Wycinek z pocztówki z 1898 roku przedstawiający wygląd hotel „Kaiserhof”

krech_10

 

Pierzeja północno-wschodnia Rynku. W dalszej części zdjęcia możemy zobaczyć usytuowanie hotelu „Kaiserhof”

 

Natomiast hotel „Wagner” znajdował się przy ulicy Mühlenstraße 5. Był to trzeci dom, który znajdował się po lewej stronie ulicy jadąc w kierunku wieży ciśnień (dzisiaj w pobliżu tego miejsca znajduje się blok Paderewskiego 3 (dawniej Pionierska. W latach dziewięćdziesiątych władze miejskie w sposób nieprzemyślany zmieniły nazwę ulicy Pionierska na Paderewskiego, ponieważ najprawdopodobniej komuś kojarzyło się to ze słowem pionier z organizacji dziecięcej w ZSRR, zamiast przyjąć określenie, że pionier to także pierwszy osadnik. Taką zmianą wyrządzono krzywdę moralną pierwszym osadnikom, którzy przybyli do Gołdapi i na ziemię gołdapską, aby ją zagospodarowywać często z narażeniem życia.).  Na poniższym zdjęciu pierwszy dom z lewej strony to jest Hotel Wagner, który uległ zniszczeniu w czasie pierwszej wojny światowej.

krech_11

Zniszczony podczas I Wojny Światowej hotel „Wagner”

krech_12

 

Gołdap,  Straßenplan 1936 Fritz Tanau przedstawia miejsce gdzie znajdował się hotel ”Wagner”

krech_13

 

Gołdap ulica Mühlenstraße – widok z lat 1921 – 1935 według R. F. Bremer z Gołdapi. Hotel Wagner został odbudowany w latach 1920-21 według projektu architekta Fritza Schopohla

Piątym z kolei hotelem wymienionym przez Orłowicza był hotel „Dworcowy”.
krech_14

 

Hotel „Dworcowy” tzw. „Bahnhofshotel”

 

krech_14 krech_15

Zdjęcie z 1915 roku przedstawiające stan obecny budynku, w którym znajdował się hotel Dworcowy. Obecnie w tym miejscu znajduje się Warsztat Terapii Zajęciowej w Gołdapi ul. Przytorowa 5 prowadzony przez Caritas Diecezji Ełckiej

W latach 1930-tych przyjezdni mieli do wyboru 6 hoteli. Były to: “Hotel Ostpreussischer Hof” w miejscu zburzonego podczas I Wojny Światowej „Krechs Hotel”, “Hotel Kaiserhof”, “Wagners Hotel” – wszystkie po 50 łóżek, “Bahnhofshotel” (10 łóżek), “Gasthaus Weber” (6 łóżek) i “Gasthaus Bembeneck” (4 łóżka). W koszarach strzelców urządzono schronisko młodzieżowe (35 łóżek).

Nie udało mi się do tej pory (do dnia dzisiejszego tj. 03-02-2016 r.) zlokalizować usytuowania oraz tego jak wyglądały “Gasthaus Weber” i “Gasthaus Bembeneck”. Może ktoś z państwa wie i mógłby podzielić się swoja wiedzą na ten temat.

krech_16

 

 

Hotel „Ostpreussischer Hof” w latach 1928–1935

krech_17

Na  zdjęciu z grudnia 1944 roku możemy zobaczyć stan pierzei północnej gdzie znajdował się hotel „Ostpreußischer Hof” i zrujnowaną część pozostałych budynków (później stopniowo rozbieranych i wywożonych do Warszawy). Podczas ciężkich walk prowadzonych o miasto od X 1944 do I 1945 roku znikła nieomal w całości historyczna zabudowa centrum. Stopień przetrwania przedwojennych domów wokół dawnego rynku (obecnie Placu Zwycięstwa) ilustruje fakt, że zachowało się tylko 5 budynków. Wszystkie te budynki pochodzą z czasów odbudowy po I Wojnie Światowej. Dwa z nich znajdują się od strony północnej co przedstawia nam źródło ikonograficzne zamieszczone powyżej. Obecnie to są domy oznaczone nr 14 i 15 przy Pl. Zw. Jeden z nich hotel „Ostpreussischer Hof pełni funkcję siedziby władz miejskich. Od zachodu zachowała się oficyna stanowiąca fragment pierzei ulicy Krótkiej. Drugi budynek o nr 15 stanowi własność wspólnoty mieszkaniowej. Kolejne dwa domy zachowały się po stronie wschodniej oznaczone nr 20 i 21. Od strony zachodniej zachował się budynek oznaczony nr 12 (niefortunnie przekształcony).

Źródła ikonograficzne (poza zdjęciem współczesnym) pochodzą z „bildarchiv”.

 

 

Z poważaniem Jan Modzalewski.

Powiązane artykuły

10 komentarzy do “Obszernie na temat przedwojennych hoteli gołdapskich pisze Jan Modzalewski

  1. Owszem ciekawe i pouczające są te artykuły o historii Gołdapi,ale czy istniała by możliwość wydania ich w formie książki ,w której by się znalazły m.in.artykuły,zdjęcia, mapy, itp,publikowane na różnych stronach internetowych m.in. na goldap.org.pl ,gdyż chyba Gołdap nie posiada takiej publikacji w porównaniu z innymi miastami.

    1. Wydanie książki opartej na takich materiałach to nie jest taka prosta sprawa. Po pierwsze – spore koszty, po drugie – prawa autorskie, po trzecie – to powinno być wydanie dopięte na ostatni guzik z profesjonalną redakcją. Inna rzecz… Gołdap jest daleko w tyle, w porównaniu z wieloma miastami powiatowymi, jeśli idzie o posiadanie monografii na miarę naszych czasów. Poprzednia monografia, owszem, zawiera bardzo dużo ciekawych informacji, ale ten materiał wymaga znacznego poszerzenia (choćby o to, o czym teraz mówimy) i graficznie lepszego wydania. Do tego potrzebne są duże środki i ekipa redakcyjna. Z reguły na zebranie materiału, redakcję, korektę i oprawę graficzną przeznacza się minimum dwa lata. W przypadku Jana Modzalewskiego widzę książkę autorską opartą nie na definiowaniu tego co już zostało zdefiniowane, choćby przez prof. Krystynę Szcześniak, ale na dodatkowych własnych odkryciach, zaś część tych materiałów takie „rozwinięcia” zawiera.
      Zatem, z jednej strony potrzeba monografii Gołdapi, a to jest koszt około 50 tys. złotych, z drugiej wydanie książki o odkryciach pana Jana Modzalewskiego – tu koszty znacznie niższe, ale sponsorzy potrzebni.

  2. obserwator

    Bardzo ciekawe proszę o następne artykuły. Dzięki.

  3. sponsorzy potrzebni

    „Zatem, z jednej strony potrzeba monografii Gołdapi, a to jest koszt około 50 tys. złotych, z drugiej wydanie książki o odkryciach pana Jana Modzalewskiego – tu koszty znacznie niższe, ale sponsorzy potrzebni.”

    A może tak w ramach promocji wydanie książki (książek) zasponsorowało by starostwo i gminy leżące w powiecie gołdapskim?

    1. Jest taka praktyka w niektórych powiatach…

  4. Velasquez

    Można by się też zastanowić nad crowdfundingiem.

  5. Mirosław Białosowski

    Panie Janie. Na stronie internetowej [ http://www.ahnen-gesucht.de/ostpreussen/adressbucher/goldap-kreis-1939/personennamen-stadt-goldap-1939 ] istnieje „Personennamen Kreis und Stadt Goldap 1939”. Jak mniemam jest to książka adresowa z 1939 roku. Są tam nazwiska występujące w nazwach „Gasthaus’ów”. Może byłoby to pomocne w ustaleniu przynajmniej adresów. Niestety, aby przekonać się o tym, trzeba zapłacić za rejestrację. Sam nie miałem odwagi zaryzykować.
    Pozdrawiam

  6. gołapianin

    Nazwisko Bembeneck występuje tam kilkukrotnie, natomiast Weber kilkunastokrotnie.
    Nie ma wzmianki o Gasthausie (czyli domu gościnnym – dziś nazwalibyśmy gospodarstwem agroturystycznym). Najprostszym rozwiązaniem jest pytanie do administratorów http://www.goldap.de. Na pewno udzielą informacji. Pewnie Gasthausów było w Gołdapi przed wojną znacznie więcej. W razie czego, Panie Janie, służę pomocą w kwestii adresów Bembencków i Weberów.

  7. ega

    Zawsze myślałam, że stojący w lewym rogu południowej pierzei rynku, Deutsches Haus, był też hotelem. Czy wie Pan coś na ten temat ?

  8. Na fragmencie (jaki posiadam) gazety Goldaper Zeitung z 1.03.1931 r. znajduje się ogłoszenie o wykładzie profesora teologii D. Schniewinda, który miał odbyć się w hotelu (…)preußenhof. Prawdopodobnie chodzi o Ostpreußischer Hof, ale fragment gazety z przedrostkiem „Ost” nie zachował się. Chciałbym tylko zwrócić uwagę na oryginalną pisownię – końcówka -en, zamiast -scher i pisownia razem obu wyrazów, pewnie dlatego, że nazwa występuje razem z przyimkiem (…im…preußenhof…). Skan tego fragmentu można obejrzeć na stronie poświęconej historii wsi Nowiny, gmina Banie Mazurskie – „Naujehnen, Kr. Goldap – Historia wsi Nowiny”: https://www.facebook.com/naujehnen/ w albumie pt. „Z tamtych lat”