Jan Modzalewski tym razem o Gołdapi w 1895 roku

rok_1Szanowna Redakcjo. Za waszym pośrednictwem pragnę przedstawić dane o przedsiębiorcach i rzemieślnikach w  Gołdapi z 1895 roku. W 1895 roku w Gołdapi było 14 hoteli wraz z zajazdami. Hotele i zajazdy prowadziły następujące osoby: Bogislaw; Brink F.; Grenz Gebr; Herbst  R.; Holzmann J. junior; Ignée O.; Keuffert G.; Krech H.; Lindenhof;  Oschkinat Franz; Wagner R.H. ; Walkewitz oraz Kaiserhof; Königlicher Hof.

Gołdap w XIX wieku rozwinęła się w spory ośrodek przemysłu lokalnego, rzemiosła, handlu. Powstawały nowe budynki, zmieniał się wygląd miasta, wzrastała liczba ludności: w 1855 roku – 4201 osób, w 1880 – 5313, w 1890 – 7161, a I połowie XX wieku w roku 1910 było już 8349 osób. W końcu XIX wieku nie istniało już prawie nic z XVIII wiecznej zabudowy. W drugiej połowie XIX wieku nastąpiła znaczna zmiana w obrazie miasta. Niska zabudowa drewniana była zastępowana murowanymi kamienicami o kilku kondygnacjach.

W 1895 roku w Gołdapi działali następujący rzemieślnicy: 1 tokarz, 7 rzeźników, 2 fryzjerów,  2 mistrzów murarskich, 3 prawników,7 malarzy, 4 bednarzy, 6 stolarzy, 8 Krawców, 4 garncarzy, 14 piekarzy, 4 lekarzy,1 dentysta, 1 weterynarz, 5 zegarmistrzów, 1 kotlarz-mosiężnik, 6 kowali, 4 golarzy-balwierzy, 2 fotografów, 3 rymarzy oraz przedsiębiorstwa (przedsiębiorcy): 3 banki, 2 sklepy rybne, fabryka octu, 2 destylarnie, pralnia, 2 młyny, 3 fabryki lamp, 2 drukarnie, 3 introligatornie, 3 sklepy z winami, 6 magazynów zboża, wydawano 3 gazety, 24 sklepy kolonialne i specjalne, mleczarnia, 3 wytwórnie wody mineralnej, 2 tartaki, 3 browary, 2 cegielnie, 1 księgarnia, 2 farbiarnie. Listę przedsiębiorstw (przedsiębiorców) i rzemieślników z  Gołdapi w 1895 roku zamieszczam niżej:

banki: Darlehnskassen-Verein EGmuH; Kreis-Sparkasse; Vorschußverein EGmuH;

produkcja i modniarstwo: Engelhardt, A. ; Friedländer, M.; Grodzin, A.; Kontny, Paul; Lehmann, L. M.; Lewinski & Kanowitz; Ludwig Otto; Schaumann Otto; Wegner A.; Wegner Herm.; Wowries W.;

handel drewnem: Wilkowsky Salomon; Hermenau C. & Co.;

młyn: Wiechert Richard; Goldaper Mühlenwerke AG;

handel skórami: Alexy; Helfrich; Holzmann O.; Nerkorn A.;

meble i tapicerka: Balczun; Färber;

maszyny rolnicze: Baehcker E.;

przewoźnicy: Bogislav J. F. W.; Holzmann J.;

handel węglem: Bogislav, J. F. W.; Günther Ernst; Jahnke;

fabryka lamp (wytwórnia lamp): Bremer; Hurtig Gebr.; Kessler;

magazyn zboża, handel zbożem: Byszio S.; Freudenhammer Fritz; Haack Leo; Leitner Carl; Leitner Gustav; Oschkinat Joh.;

agencja handlowa: Freisdorff E;

galanteria i wyroby skórzane: Glass Bernhard; Gronau E.; Jahnke Carl; Luckmann C.; Nehrkorn Fritz; Neiss W.;

ozdoby stroju kobiecego: Bodendorf; Gogoll  Ida; Karpowitz; Klarhöfer Bertha;

konfekcja odzieży: Engelhardt A.; Grodzin; Kontny Paul; Lehmann L. M.; Lewinski & Kanowitz; Schaumann Otto;

gazety (Redakcje gazet): Goldaper Allgemeine Zeitung;  Goldaper Zeitung; Kreisblatt;

złoto i srebro: Mindte  G.; Renner F.; Schneider M.;

masło i sery: Sack  F.; Uffhausen, P.; Parlowski Gustav;

zawieszki: Glass  Bernhard; Gronau, E.; Luckmann C.; Neiss  W.;

sklep kolonialny i specjalny: Büchler R.; Byszio S; Czeranowsky J.; Gielke, Ernst; Grenz Gebr.; Griebner J.; Gronau E.; Holzmann J.; Holzmann J. junior; Ignée Otto; Jahnke  Carl; Krieger E.; Krumm J.; Leitner  Carl; Leitner Gustav; Müller R.; Oschkinat  Franz; Parlowsky Gustav; Peteaux; Rapude Fritz; Sack R.; Wallner Otto; Wermke A.;

fabryka serów (wytwórnia serów) i sklep (hurtownia) z serami: Uffhausen Paul;

mleczarnia: Uffhausen P.;

zabawki: Glass Bernhard; Jahnke; Neiss W.

fabryka mydła: Günther E.;

złoto i srebro: Mindte  G.; Renner F.; Schneider M.;

wytwórnia wody mineralnej: Herbst C. R.; Krause; Krumm;

kąpieliska: Hermenau & Co.; Krech W.;

tartak: Hermenau C. & Co.; Pauckmann & Schultz

hutnictwo i galanteria: Müller R.; Oschkinat J.; Sentko, August;

materiały budowlane: Mueller  R.; Sentko  A.;

wyposażenie domu i kuchni: Müller R.; Sentko August;

kosmetyki, drogerie-apteka: Kayser Paul; Weller  F.;

handel jajami: Kochansky;

wyroby z wikliny: Kochansky Ww.;

browar: Krech Johann; Schultz Gebr.; Schultze  E.;

cegielnia: Kutz; Pauckstadt B.;

firmy budowlane: Laupsien E.; Lossau R.; Plauckstadt F. & Schultz,;

roboty inżynieryjne: Brandt; Grisard; Baehcker E.;

destylarnia: Pauckstadt  B.; Zacharias M.;

księgarnia: Pauckstadt  Th.;

handel obuwiem: Wowries; Brodowski; Franz W.; Nehrkorn; Podufal A.; Schneider F.; Seym A.;

apteka: Peters  Hugo; Sonnenbrodt O.;

delikatesy: Sack  R.;

sklep z winami: Burau C.; Krech H.; Schoepfer C. O.;

import i hurtowy handel cygarami: Schoepfer C. O.;

fabryka (wytwórnia) papierosów: Süsskind;

szkło i porcelana: Glass Bernhard, Luckmann C.; Neiss  W.;

farbiarnia: Wegner A.; Wegner Herm;

handel szczotkami: Zöllner

hurtowy obrót spirytusem: Byszio  S.; Leitner  K.; Oschkinat  J.; Zacharias, M.

hutrownia mąki: Wiechert F. junior;

fabryka octu: Zacharias  Max;

pralnia: Wowries Kontny;

sklep rybny (handel rybami): Oschkinat; Zöllner;

drób, ptactwo dzikie: Parlowski Gustav;

tokarz: Pilch; Zenthöfer;

rzeźnik: Brodowski; Klentzau; Liebegut; Parlowsky; Schweighöfer; Uzat; Zimmermann;

fryzjer: William; Kielich;

mistrz murarski: Alex E.; Pauckmann & Schultz;

prawnik, adwokat: Arlart; Carganico; Jacobsohn;

mistrz murarski: Alex E.; Pauckmann & Schultz;

malarz: Arwinski; Denkert; Gaedis; Polenz; Prozies; Schlemminger; Wagner;

bednarz: Bahrke; Krebs; Schäfer; Streichert;

stolarz: Balczun; Böhnke; Bornat; Damm; Färber; Hecht;

garncarz, zdun: Becker; Engel; Klentzen; Rogowski M.;

krawiec: Becker; Brink; Broszeit H.; Friedrich; Koch; Kosinowski; Lange A.; Schultz;

właściciel drukarni, drukarz, drukarnia książek: Bojahr; Pauckstadt Th.;

ślusarz: Brandt; Geyer; Grisard; Lemke; Saale;

blacharz, hydraulik: Bremer; Hurtig, Gebr.; Kessler; Parlowski; Stephan G.;

introligator: Bremer Rudolf F.; Grönert; Pauckstadt Th;

piekarz: Courvoisier; Draeger; Haensch; Holzlehner; Kessler; Leibfacher; Munier; Plemski; Pliquett;  Pudwell; Radoch; Rohrer F.;  Schebsdat E.; Schebsdat  O.;

tapicer: Denkert; Procies; Wagner;

lekarz, doctor: Czygan  A.; Eliascheff  L.; Heyse  G.; Kuwert;

dentysta: Reichelt

weterynarz: Schlaugiess F.;

zegarmistrz: Didjurgeit; Laudien; Mindte G.; Renner F.; Schneider M.;

kotlarz: Glanert;

mosiężnik: Glanert;

kowal: Kasper; Korbjun; Luszek; Thiem; Scharf;

golarz, balwierz, fryzjer: Immel junior; Kielich; Kristhan; Petschat;

komornik, egzekutor, pełnomocnik sądu: Gruber G.; Szepat J.;

kuśnierz: Tillmann; Ignée; Schumann A.; Sprang;

garbarz: Helfrich; Holzmann;

ogrodnik: Hergert; Jurgeleit; Kuhr;

fotograf ( studio fotograficzne): Hoffmann; Pietsch;

kapelusznik: Ignée; Schumann;

bandażysta ortopedyczny: Immel; Petschat; Reichelt;

szklarz: Nehrkorn Fritz; Renner;

rymarz, siodlarz: Kellermann; Klimaschenski; Steinröck;

rusznikarz, puszkarz: Kirmsee;

kołodziej, stelmach: Klammer; Klarhoeffer; Klinger; Walkewitz;

mierniczy (dawniej: miernik), geometra, geodeta: Kummer;

mistrz ciesielski: Laupsien E.;

robotnik pracujący przy czyszczeniu i konserwacji kanałów: Scheffner; Schenk;

 

W 1895 roku w Gołdapi  był Stab (Sztab), 1. u. 2.(1 i 2) Batl. (batalionu) Infanterie.-Regts.(44 Pułku Piechoty) No. 44 Garnison [44 pułk piechoty stacjonował w Gołdapi od 1902 roku. Nazewnictwo pułku:

05.05.1860: 4 kombinowany pułk piechoty

07.04.1860: 7. wschodniopruski 44 pułk piechoty

27.01.1889: 44 pułk piechoty Grafa  Dönhoffa (7 Wschodniopruski)]

 

rok_1

Sztandar i umundurowanie żołnierza pułku

(http://wiki-commons.genealogy.net/images/2/27/226-Fahne-IR-44.jpg).

 

Ponadto w 1895 roku w Gołdapi była Komenda Obwodowa Garnizonu i 5 Eskadra Ułanów Regiment 12 oraz mieścił się urząd d/s zaopatrzenia.

W Gołdapi handlowano podczas targów i jarmarków. W Gołdapi od lat osiemdziesiątych XVII wieku odbywały się dwa targi cotygodniowe (poniedziałek i czwartek), cztery doroczne jarmarki bydlęce i końskie oraz dwa płócienne. Z targów bydła i koni Gołdap znana była (targi odbywały się na wielkim rynku) nie tylko w okolicy lecz także za granicą.

Na stronie: http://goldap.org.pl/2016/02/obszernie-na-temat-przedwojennych-hoteli-goldapskich-pisze-jan-modzalewski/  18 lutego 2016 roku Pani ega napisała. Zawsze myślałam, że stojący w lewym rogu południowej pierzei rynku, Deutsches Haus, był też hotelem. Czy wie Pan coś na ten temat ?

Niżej zamieszczam zdjęcie tego obiektu, w którym S. Byszio posiadał sklep kolonialny. Niestety mimo usilnych poszukiwań nic nie znalazłem na temat Deutsches Haus.

rok_2

Sklep kolonialny S. Byszio

 Z poważaniem

Jan Modzalewski

 

Powiązane artykuły

6 komentarzy do “Jan Modzalewski tym razem o Gołdapi w 1895 roku

  1. no proszę

    a była mowa że to miros wszystko zrobił, no proszę ,jest inaczej ? NIEMOŻLIWE !

  2. apap

    Panie Janie – dziękujemy za te wspaniałe artykuły!

  3. ega

    Dziękuję za wspaniałe informacje. Pozdrawiam.

  4. ega

    Panie Janie, ja jeszcze raz w sprawie Deutsches Haus w przedwojennej Gołdapi. Czytając w internecie o miastach w Prusach Wschodnich, wielokrotnie spotkałam się ze sformułowaniem Deutsches Haus jako nazwą hoteli. Stąd moje skojarzenie. Obecnie też często używa się tego zwrotu w nazewnictwie hotelarskim. W 1928 roku powstała jakaś inicjatywa propagowania kultury niemieckiej w USA, związana z którymś z tamtejszych uniwersytetów.Idea jest kontynuowana do dziś i wiąże się też z usługami hotelarskimi. Być może więc, jest to jakiś ślad do weryfikacji przy jakiejś okazji.Pozdrawiam serdecznie.

  5. Mirek Białosowski

    Rzeczywiście na allegro pojawiła się kiedyś oferta sprzedaży pocztówki „Gołdap Goldap Markt mit Hotel Deutsches Haus 1911 (5673658396)”, niestety strona przedmiotu została przeniesiona do archiwum. Ale, na [ q=Go%C5%82dap+Goldap+Markt+mit+Hotel+Deutsches+Haus+1911+(5673658396)https://www.google.pl/search?&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwj87_-Y1J3LAhUoD5oKHXt5BN0Q_AUICCgC&biw=1360&bih=593#imgrc=xVaFmt6R4mx9MM%3A ] można ją znaleźć! Jakość co prawda podła. Pozdrawiam.

  6. Mirek Białosowski

    https://www.google.pl/search?q=Go%C5%82dap+Goldap+Markt+mit+Hotel+Deutsches+Haus+1911+(5673658396)&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwj52aKt6J3LAhWRZpoKHcrhAK4Q_AUICCgC&biw=1360&bih=593#imgrc=xVaFmt6R4mx9MM%3A