Rogale

W odpowiedzi na nasz wpis A może tak miejsca z naszej okolicy… pan Jan Modzalewski zaproponował zapoznanie się z ciekawą historią wsi Rogale.

Miejscowość Rogale [Rogahlen do 02.06.1938 rok, Gahlen (Ostpr.) od 03.06.1938 rok] założona została w drugiej połowie XVI w, nazwa pochodzi od nazwiska „Rogala”.

Krystyna Szcześniak w swojej książce „Nazwy miejscowości byłych powiatów gołdapskiego i oleckiego” z serii „Pomorskie monografie toponomastyczne” wydanej przez Gdańskie Towarzystwo Naukowe w 1994r. napisała: Rogale wieś sołecka, gmina Banie Mazurskie, p. gołdapski, założone 1579 r. Stare nazwy miejscowości: Ragallen – znaleziono pisownię po 1603, Rogallen – znaleziono pisownię po 1785, Rogahlen – zmiana nazwy po 16.07.1938 roku na Gahlen.

W pierwszej połowie XVIII w. utworzono szkołę królewską (szkołę ufundowano w 1740 roku). W 1800 r. szkoła liczyła 81 uczniów. Później została ona podzielona, ze względu na to, że nie można było znaleźć nauczyciela, który by znał trzy języki: polski, litewski i niemiecki. Do szkoły w Widgirach (niem. Wittgirren w latach 1938/45 Witt Bach, Widgiry od 1945 roku) poszli uczniowie z językiem nauczania litewskim. W Rogalach nauczano po polsku, ponieważ dominowały (w okolicach Rogal) wsie mazurskie.

Sulimierski napisał: Rogale – wieś na pruskiej Litwie, pow. darkiejmski, stacya pocztowa Szabienen, 43 domy, 349 mieszkańców, 489 ha. Wieś ta, jak świadczy jej nazwa, jest pamiątką działalności kolonizatorskiej Polaków w tym dalekim powiecie; dziś (20 listopada 1879 r.) zniemczona zupełnie.

W roku 1930 w Rogalach i Widgirach (Wittbach) działała 2 klasowa szkoła ludowa. W latach 1939/1940 dyrektorem szkoły w Rogalach był Rohrmoser, a nauczycielem był Weiß. 3 klasowa szkoła mieściła się w Żabinie, a jednoklasowe szkoły znajdowały się w Janach (Gr. Jahnen), Obszarnikach (Almenthal), Pietraszkach (Peterkeim).

W końcu XIX wieku w 1895 roku zbudowano kościół, który obecnie jest filią kościoła w Żabinie.

Kościół w Rogalach widok od strony północnej.

Mieszkańcy miejscowości Rogale mają Kościół pod wezwaniem Świętego Piotra i Pawła, jest to filia kościoła w Żabinie. Przed 1945 r. należał on do wspólnoty ewangelickiej i zboru w Żabinie. Wzniesiony został w stylu neogotyckim, posiada prosty układ przestrzenny – z wieżą przy zachodniej ścianie .

Parafia Rogale (przed 1945 rokiem) powstała z części parafii Żabin (Szabienen), Kleszczewo (Kleszowen, obecnie w Rosji), Gołdap i założona była w 1895 r. Kościół był wyświęcony 12 maja 1901 roku. Krzyż w kościele był darem (prezentem) od macierzystego kościoła w Żabinie (Szabienen). W 1910 roku przeprowadzono wizytację kościoła. Stwierdzono, że organy i stan kościoła są w stanie dobrym.

W niedzielę 22.10.1944 r. po ostatniej mszy (przed ewakuacją), którą odprawił pastor Kurt Hetz, listonosz Walter Radtke wziął krzyż ołtarzowy z kościoła w Rogalach i wywiózł go do Niemiec.

Krąży opowieść, że naczynia liturgiczne były schowane w domu u Hofera w Rogalach (właściciela domu do 1945 roku) i tam znajdowały się do lat 90 XX wieku. Pewnego razu przyjechali Niemcy i pytali właściciela czy będzie przeprowadzał remont domu. Gdy właściciel zjawił się następnego dnia na swojej posesji (mieszkał w innym domu) i gdy wszedł do kuchni jego oczom ukazał się widok znajdującej się w ścianie skrytki, w której znajdowały się półki, a na półkach pozostały okrągłe ślady po naczyniach. Po wojnie było kilku właścicieli (co najmniej pięciu) i żaden z nich, gdy malował pomieszczenie nie trafił na skrytkę umieszczoną w ścianie.

W 1912 r. w parafii Rogale było 1042 mieszkańców, oraz dwie szkoły i trzech nauczycieli, ale nadal związanych z duszpasterstwem parafialnym w Żabinie. Ustanowienie odrębnej parafii było przed 1912 r. i prawdopodobnie w tym samym roku budowa kościoła i plebanii została zakończona. Parafia w 1912 r. obejmuje swoim zasięgiem następujące miejscowości (gwiazdką oznaczone zostały miejscowości, w których była usytuowana szkoła):

Audyniszki – Audinischken,

Jany* – Gr. Jahnen,

Janki – Kl. Jahnen,

Klewiny – Klewienen,

Maciejowa Wola – Matzwolla,

Osieki – Ostkehmen,

Rogale* – Rogahlen.

Kościół położony jest w pobliżu drogi prowadzącej z Gołdapi do Węgorzewa. Zlokalizowano go na wzniesieniu, w obrębie placu otoczonego płotem z siatki. Zbudowany został z czerwonej cegły palonej, pełnej, na zaprawie cementowo-wapiennej; nieotynkowany, przykryty czerwoną dachówką. Jego oś biegnie od zachodu ku wschodowi. Ma 24 m długości, 12 m. szerokości i ok. 10 m. wysokości. Fundamenty i cokół wykonano z kamienia. Budowla na planie prostokąta, z dobudówkami na planie prostokąta: od zachodu wieżą i pomieszczeniem kryjącym schody, od wchodu prezbiterium i zakrystią z sieniami.

Elewacja zachodnia z dwoma wejściami (jednym do kościoła, drugim do przybudówki). W wieży poza okulusem nad wejściem mamy pary okien w każdej ścianie, w szczycikach umieszczono zaś okulusy. W dobudówce dwa wąskie okienka nad wejściem. Ściana kościoła bez otworów, z półszczytami o szerokich sterczynach. W wieży pod gzymsem fryz z ukośnie ustawionych cegieł. Elewacja północna korpusu o sześciu osiach w czterech przęsłach, blendą i oknem w zakrystii i okienkiem w wieży. Korpus wieńczy fryz i gzyms jak w wieży. Od zachodu ulokowano wejście do zakrystii. Elewacja wschodnia jednym oknem w zakrystii i potrójnym w prezbiterium; szczyt nad kościołem o szerokich sterczynach. Wystrój wnętrza kościoła jest skromny. Znajduje się tu m.in. drewniany ołtarz soborowy, tabernakulum pancerne wpuszczone w ścianę oraz drewniane ławki i ambonka. Brak natomiast nastawy ołtarzowej, która została rozebrana po 1970 roku. Organy są zniszczone, fisharmonia (z fr. harmonium) też.

Przed 1945 rokiem pasterzami kościoła w Rogalach byli :

– 1908: John Gemmel, administrator parafii.

– 1909-1910: Kurt Steinwender, kaznodzieja.. W Rogalach służył, jako asystent proboszcza.

– 1910-1913: Paul Rudolph Ewert (01.06.1885 Mulhouse, syn nauczyciela i kantora Johanna Teodora Ewerta z Mulhouse i jego żony Luisy Henrietty z domu Jaeckel). Administrator parafii w Rogalach.

– 1913-1921 (1923?): Johann Ernst Eduard Christoleit. Przyszedł w 1913 roku, jako kaznodzieja z Ramutten (obecnie Ramučiai – około 60 km do Kłajpedy), niem. Krs Heydekrug – pol. Szyłokarczma (lit. Šilutė – okręg kłajpedzki) do Rogal.

– 01.06.1923-15.03.1927: Gustav Boersch. Urodzony 15/11/1893 w Elblągu, Pastor w Rogalach.

– 1927-1929: Kurt Ehmer (ur.1898 – zm. 20.01.1978 Bad Pyrmont). Wcześniej zanim przyszedł do parafii w Rogalach był asystentem proboszcza od 1921-1923 w Świętajnie, powiat Olecko i od 1923 do 1927 pastor w Rozogach, powiat Szczytno. Pozostał w Rogalach krótko i przeszedł stąd do kościoła w Grabowie, w powiecie Gołdap, gdzie był proboszczem od 1929 do 1937.

– 1934 – 1945: Kurt Hetz, ur.26.12.1903, zmarł 07.10.1949 Insterburgu. Wyświęcony w 1932 roku. W 1932 roku po raz pierwszy przybył jako wikary do parafii w Rogalach. Od 1 lutego 1934 r. proboszcz w Rogalach (Rogahlen później Gahlen).

Wikariuszami w Rogalach byli :

– 1894-1901: Charles P. Otto Champion Show.

– 17.09.1900-30.06.1908: George Gustav Bork. Urodzony 09/11/1868 w Wilkowie (obecnie powiat kętrzyński). 09/17/1900 jako wikary w Rogalach i Żabinie. Żona Małgorzata z d. Wenzel, dwoje dzieci. Zmarł 17.05.1945 w areszcie w Kopenhadze.

–  1922-1923: Max Kuehnert (1890 – 19.06.1970 Gladbeck ). Był żonaty z Margaret z domu Rillersdorf, miał dwóch synów.

–  1932-1934: Kurt Hetz.

–  do 1944: Ulrich Stotzka.

Po zakończeniu II wojny światowej opiekę duszpasterską w Żabinie i Rogalach sprawowali księża wymienieni w artykule dotyczącym historii parafii Żabin (Schabienen) znajdującym się na stronie: http://goldap.org.pl/2015/03/szanowna-redakcjo-6/.

W roku 1874 (6 maja) utworzono w Rogalach amtsbezirk (gminę) nr 29 z miejscowości Audyniszki (Audinischken), Jany (Gross Jahnen), Maciejowa Wola (Matzwolla), Osieki (Ostkehmen), Rogale (Rogahlen), z majątku Grunajki (Gutsbezirken Gruneyken), Skup (Hohenbrüc), leśnictwo Janki (Jahnen Forst, Kl. Jahnen) i Klewiny (Klewienen).

W dniu 3 czerwca 1938 (oficjalnie zatwierdzono zmiany 16 lipca 1938roku) były w powiecie Darkiejmy (w 1939 Angerapp) liczne zmiany nazw miejscowości, uległy one „germanizacji”. Były to głównie fonetyczne wyrównania, tłumaczenia lub wolne wynalazki. Nie tylko miasto zostało przemianowane: z Darkehmen na Angerapp (kilka tygodni jeszcze: Darkeim), ale 117 z 165 nazw miejscowości w powiecie została zmieniona.

Obecnie Rogale leżą w Polsce północno-wschodniej i północnej części województwa warmińsko-mazurskiego w powiecie gołdapskim (powiat utworzony w 2002 w wyniku podziału powiatu olecko-gołdapskiego).

Rogale położone są sześć kilometrów na południe od polsko-rosyjskiej granicy państwowej. Dojazd do miejscowości Rogale możliwy jest drogą powiatową1815 N Gołdap – Skocze – Rogale – Żabin – Rapa – Sąkieły Małe – Budry – Radziszewo – droga nr 1732 N (Pozezdrze z Gołdapi (16 km), drogą 1784 N Rogale – Mażucie – Gołdap oraz z Bań Mazurskich 1764 N Rogale – Banie Mazurskie (7,460 km) z drogi wojewódzkiej 650 przez Kulsze lub z Boćwinki (8 km) przez Rożyńsk Mały. Połączenie kolejowe nie istnieje.

Do końca 2001 teren obecnego powiatu był podzielony pomiędzy powiaty: olecko-gołdapski (gminy: Gołdap i Dubeninki) oraz powiat giżycki (gmina Banie Mazurskie, do której należały Rogale). W latach 1999-2001 Rogale wchodziły w skład powiatu giżyckiego. Wcześniej przed 1945 rokiem Rogale należały do powiatu Darkiejmy (niem. Landkreis Darkehmen, od 1939 Landkreis Angerapp) – dawny pruski/niemiecki powiat istniejący w latach 1818-1945 w Prusach Wschodnich.

Rząd polski na emigracji już w pażdzierniku1939 roku wysunął postulat zapewnienia Polsce kontroli nad obszarem Prus Wschodnich. O ile Francja od razu wypowiedziała się za przyznaniem Polsce Prus Wschodnich, o tyle Anglia uczyniła to dopiero w 1940 roku.

Na konferencji w Teheranie Stalin wysunął propozycję, na którą przystali Roosevelt i Churchil, by Królewiec wraz z okolicą został włączony do ZSRR. „Pretendujemy do przyłączenia do Związku Radzieckiego północno- wschodniej części Prus Wschodnich łącznie z Królewcem, jako portem niezamarzającym „ – pisał Stalin kilka miesięcy później do Churchila.

Przywódcy zachodnich mocarstw sprzedali Polskę i ustalili ze Stalinem, że południowa cześć dawnych Prus Wschodnich przypadnie Polsce, północna natomiast ZSRR. Postanowienia te były mało precyzyjne. Dlatego na konferencji w Poczdamie w 1945 roku i nawet do układu polsko – radzieckiego z 1946 roku w sprawie wytyczenia granic, nie było dokładnie wiadomo, jak będzie przebiegała granica. Radziecka służba pograniczna obsadziła granicę we wrześniu 1945 roku, polskie wojska na przełomie 1945 i 1946 roku. I one nie posiadały dokładnych instrukcji, tak, że w ciągu kilku miesięcy parokrotnie przemieszczały się w kilkunastokilometrowym pasie granicznym wokół równoleżnika 54° 20′.

Północna granica naszego państwa została ustalona 16 sierpnia 1945 roku. Polskie ekipy urzędnicze, które organizowały administrację poza tą granicą, musiały opuścić powiaty świetomiejski, gierdawski, darkiejmskim oraz część iławieckiego, bartoszyckiego i gołdapskiego.

Dwa południowe skrawki powiatu darkiejmskiego z tzw. Ziem Odzyskanych (oddzielone od siebie wąskim pasem powiatu węgorzewskiego) z m.in. miejscowościami Rogale, Pietraszki i Żabin przypadły Polsce. Siedziba powiatu Darkiejmy (niem. Darkehmen/Darkeim/Angerapp, obecnie Oziorsk) znalazła się po północnej stronie granicy, w ZSRR (obecnie Obwód Kaliningradzki Federacji Rosyjskiej).

Wjazd do Rogal od strony Gołdapi (przez Jany).

Polska część powiatu darkiejmskiego (z Rogalami) została zintegrowana z powiatem węgorzewskim w nowo utworzonym województwie olsztyńskim (1946). W skład powiatu węgorzewskiego wchodziły: cały obszar dawnego powiatu węgorzewskiego o powierzchni 92927 ha i południowa część powiatu darkiejmskiego o powierzchni 19263 ha. Województwo powstało na mocy dekretu Rady Ministrów z 29 maja 1946 roku z dawnego Okręgu Mazurskiego.

Po wojnie miejscowość Rogale należała do gminy Jabłońskie – sołectwo Juchnajcie, od 1947 roku znajduje się w gminie Banie Mazurskie. W roku 1954 ustawą o reformie podziału administracyjnego zlikwidowano dotychczasowe gminy (Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych) i powołano gromady. Od 25 września 1954 roku Rogale były siedzibą Gromadzkiej Rady Narodowej. Rogale wraz z gromadami Banie Mazurskie, Lisy, Żabin przeszły z powiatu węgorzewskiego do powiatu gołdapskiego z dniem 1 stycznia 1955 roku.

Z dniem 31 grudnia 1954 roku odłączono od powiatu węgorzewskiego: dawną gminę Banie Mazurskie (podzieloną na cztery gromady: Rogale, Banie Mazurskie Lisy i Żabin) do powiatu gołdapskiego.

W Dzienniku Urzędowym Nr 10, poz. 52 z dnia 2 grudnia 1954 r. Wojewódzkiej Rady Narodowej ukazał się wyciąg z Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 października 1954 roku o wyłączeniu gromad (w tym gromady Rogale) z województwa olsztyńskiego i włączenia ich do województwa białostockiego.

Rogale, jako gromada w 1964 roku zajmowała powierzchnię 43,17 km kwadratowych i zamieszkiwało w niej 808 osób.

W 1972 roku zlikwidowano gromady.1 stycznia 1973 roku Rogale zostały włączone do nowo powstałej gminy wiejskiej Banie Mazurskie. W Dzienniku Urzędowym Nr 1 z dnia 2 stycznia 1973 r. Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku ukazała się Uchwała Nr XXI/72/72 z dnia 9 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie białostockim. W powiecie gołdapskim utworzono gminę Banie Mazurskie z siedzibą Gminnej Rady Narodowej w Baniach Mazurskich; w skład nowo utworzonej gminy włączono obszary sołectw: Banie Mazurskie, Dąbrówka Polska, Grodzisko, Gryżewo, Jagiele, Jagoczany, Lisy, Kierzki, Miczuły, Obszarniki, Sapałówka, Surminy, Ściborki, Rogale, Wróbel, Zawady, Ziemiany, Żabin oraz obszar Leśnictwa Borek— Nadleśnictwa Czerwony Dwór o pow. 654 h a obejmujący oddziały Nr: 1—34 i część gruntów PGR Dąbie o obszarze 42, 27 ha.

Budynek, w którym była usytuowana Gromadzka Rada Narodowa w Rogalach (przed 1945 mieszkał Tarrach – dzwonnik).

Ustawą z dnia 28 maja 1975 roku (Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91) o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych zlikwidowano jednostkę administracyjną, jaką był powiat, a kraj podzielono na 49 województw. Rogale znalazły się w województwie suwalskim.

W 1990 roku powołano urzędy rejonowe. Urząd Rejonowy – urząd rządowej administracji ogólnej działający w Polsce w latach 1990–1998. Terytorialny zasięg działania urzędu obejmował obszar kilku gmin w ramach jednego województwa. Utworzono Urząd Rejonowy w Gołdapi dla gmin: Banie Mazurskie, (do której wchodziły Rogale), Dubeninki i Gołdap oraz miasta Gołdap.

Urzędy Rejonowe powołano w całej Polsce na mocy ustawy z dnia 22 marca 1990 roku oraz rozporządzenia Ministra – szefa Urzędu Rady Ministrów z dnia 1 sierpnia 1990 roku. W granicach Urzędów Rejonowych znajdowało się zwykle po kilka gmin. Urzędy nie stanowiły organów samorządowych, lecz wykonywały zadania i kompetencje rządowej administracji. Na czele Urzędów Rejonowych stali kierownicy powoływani przez wojewodów. Urzędy działały do końca 1998 roku, do momentu reaktywowania powiatów w dniu 1 stycznia 1999 roku.

W latach 1955-1975 Rogale należały do województwa białostockiego, które obejmowało obszar obecnego województwa podlaskiego oraz fragment warmińsko-mazurskiego.

W latach 1975-1998 Rogale weszły do województwa suwalskiego.

Ustawą z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału państwa /Dz.U. Nr 104, poz.656 ze zm./ z dniem 1 stycznia 1999 roku ustanowiono zasadniczy trójstopniowy podział terytorialny państwa na gminy, powiaty i województwa.

Województwo warmińsko-mazurskie powstało w 1999 r. w wyniku regionalizacji kraju i objęło tereny dawnego województwa: olsztyńskiego oraz większe części województw elbląskiego i suwalskiego oraz fragmenty toruńskiego, ciechanowskiego i ostrołęckiego.

Od 1999 r. Rogale znajdują się w województwie warmińsko – mazurskim.

Na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998r w sprawie utworzenia powiatów /Dz.U. Nr 103, poz. 652/ powstało 308 powiatów i 65 miast na prawach powiatu, w tym między innymi Powiat Giżycki.

Z chwilą powstania Powiat Giżycki obejmował obszarowo 10 jednostek gminnych tj. miasto Giżycko, miasta i gminy: Węgorzewo, Ryn, gminy: Miłki, Kruklanki, Giżycko, Wydminy, Pozezdrze, Budry, Banie Mazurskie (z miejscowością Rogale) i w takich granicach funkcjonował do 31 grudnia 2001 roku.

W wyniku intensywnych działań społeczności Węgorzewskiej i Gołdapskiej z dniem 1 stycznia 2002 roku zostały utworzone nowe powiaty: Węgorzewski i Gołdapski poprzez wydzielenie z dotychczasowego Powiatu Giżyckiego obszaru: miasta i gminy Węgorzewo, gmin: Budry, Banie Mazurskie i Pozezdrze.

Od 1 stycznia 2002 roku Rogale wraz z gminą Banie Mazurskie znajdują się w powiecie gołdapskim.

Zabytki w Rogalach

Kościół parafialny pod wezwaniem Św. Piotra i Pawła, murowany z końca XIX w. Najcenniejszym zabytkiem na terenie miejscowości jest Kościół parafialny z końca XIX w. ( ID rejestru; 1202; miejscowość: ROGALE; obiekt: KOŚCIÓŁ FILIALNY P.W. ŚW. PIOTRA I PAWŁA; Nr rejestru: A-2765; Data wpisu: 10 marca 1989; Decyzja: KL.WKZ 534/648/D/89).

Wnętrze kościoła przed 1945 rokiem.

Dom pastora, murowany, koniec XIX w. (zdjęcie powyżej)

Kaplica murowana, koniec XIX w. (zdjęcie poniżej).

Widok na młyn (po prawej stronie) i kaplicę Baptystów stan z 1992 roku.

Kaplica Baptystów stan z 2012 rok.

Cmentarz ewangelicki XIX w. Na tym cmentarzu znajdują się dwie kwatery żołnierzy niemieckich i rosyjskich poległych podczas I WŚ.

Kwatera wojenna znajduje się na cmentarzu leżącym na wschód od miejscowości Rogale (przed 1945 rokiem cmentarz znajdował się w centrum wsi). Miejsce spoczynku 10 żołnierzy niemieckich z Inf. Rgt. 176, w tym 7 o nieznanej tożsamości.

Kwatera wojenna położona ok. 15 m od pierwszej kwatery (na północny zachód). Pojedynczy krzyż. Miejsce spoczynku dwóch nieznanych żołnierzy rosyjskich poległych 11.9.1914 r.

Pojedynczy krzyż na grobie nieznanych żołnierzy rosyjskich.

Pomnik poległych w I wojnie światowej przed kościołem w Rogalach obecnie służący jako kapliczka.

Pomnik wzniesiono w obrębie wzgórza kościelnego koło ulicy (drogi) biegnącej przez miejscowość. Po wojnie z pomnika usunięto tablicę z nazwiskami poległych i w miejscu tablicy ustawiono figurę, natomiast w miejsce krzyża żelaznego (Eisernes Kreuz) wstawiono krzyż katolicki (chrześcijański) Kamienie, z których został wzniesiony pomnik – zostały otynkowane w latach 70–tych XX wieku.

Ponadto niedaleko pomiędzy miejscowościami Rogale -Ziemiany, w lesie nad małym jeziorkiem koło byłych zabudowań (przed 1945 należących do miejscowości Rogale) Reincharda znajduje się głaz narzutowy (wciągnięty do rejestru w 1999 roku), ma wysokość 2, 30 m, obwód 1l, 40 m (Leśnictwo Janki, oddz. 28i ). Pomnik przyrody w rejestrze pod nr ewidencyjnym 933 występuje, jako „Skalich”. Powyższy głaz znajduje się w łazach (po prawej stronie leśnej drogi jadąc z Rogal do Gołdapi, przed ruinami dawnych zabudowań, około 100m na północ od jeziora), jest nieoznakowany (dotrzeć tam można tylko z przewodnikiem) należy do największych na Mazurach.

Drugi głaz narzutowy znajduje się pomiędzy miejscowościami Jagoczany-Skaliszkiejmy, wysokość 1,80m, obwód 16,20m (Leśnictwo Rogale, oddz. 345j). Wciągnięty do rejestru pomników przyrody w 1999 roku- nr ewidencyjny 934 pod nazwą” Angerapp”. Dotarcie do ” Angerapp” przy pomocy przewodnika.

Na mapie Postleitkarte l. Konigsberg Pr., Gumbinnen z 1904 roku odnajdujemy informację, że w Rogalach mieścił się urząd pocztowy.

W 1927 roku w Rogalach była usytuowana poczta.

W 1939/40 roku w Rogalach w budynkach Knischa (zdjęcie poniżej) mieściła się restauracja, sklep spożywczy, poczta, centrala telefoniczna, oddział banku Raiffeisen. Budynki były usytuowane po zachodniej stronie Kanału Rogalskiego (obecnie budynki nie istnieją).

Po prawej stronie na zdjęciu u góry widzimy kaplicę Baptystów, a za nią widoczny jest wiatrak, który napędzał młyn. Wiatrak dzisiaj nie istnieje, pozostały tylko dwie stopy.

Po wojnie poczta mieściła się w byłym budynku policji (poniższe zdjęcie) .

Urząd Pocztowy (19 – 512) w Rogalach został zlikwidowany w 2008 roku.

W 1907 roku w Rogalach mieścił się urząd stanu cywilnego, po wojnie w latach 1954 do 1 stycznia 1973 roku też mieścił się urząd stanu cywilnego, a obecnie mieści się w Baniach Mazurskich.

W latach 1939/40 sołtysem w Rogalach był Krause, a sekretarzem Hofer.

Przed wojną w Rogalach mieścił się posterunek policji.

Przez Rogale przepływa Rogalski Kanał vel Kanał Janki, prawy dopływ rzeki Gołdapy, wypływa on (obecnie) z jeziora Jagoczany i długość jego wynosi 8, 23 km, a powierzchnia elementarna wynosi 18, 69 km. Przepływy charakterystyczne m/s SWQ – 1, 155, SSQ – 0, 018, SNQ – 0,021.

Na mapie Prus Wschodnich wraz z Pruską Litwą (Karte von, Ost=Preussen nebst, Preussisch Litthauen) z 1796-1802 roku oraz na mapie Wschodnich Prus (Karte von Ost-Preussen und West-Preussen) z 1802-1812 roku widnieje (znajduje się) po południowej stronie Rogal jezioro, przez które przepływa Rogalski Kanał, który jeszcze nie wypływał z jeziora Jagoczany (jezioro Jagoczany – Klisegarben (1564/5), Gleisgarbener See (1928, 1939) znajdujące się pomiędzy Rogalami, Maciejową Wolą, Audyniszkami a Jagoczanami).

W listopadzie 1865 roku jezioro w Rogalach zostało osuszone. Wykonano kilka systemów drenażowych. Meliorację w Rogalach i okolicy wykonano na 620 hektarach.

Dzisiaj w miejscu spuszczonego jeziora (około 40 hektarów) bobry próbują wykonać zalew. Kilkakrotnie budowały one tamy na kanale. Przyroda zaczyna upominać się o swoje.

Wycinek mapy (Karte von Ost=Preussen nebst Preussisch Litthauen 1796 -1802 rok) przedstawiający Kanał Rogalski i jezioro w Rogalach.

Jan Modzalewski