Realizacja projektu „Czy powietrze jest wdechowe?” w Szkole Podstawowej nr 5 opierała się na badaniu otaczającego nas powietrza atmosferycznego – jego stanu, parametrów, a także pomiarze zanieczyszczenia i poziomu hałasu.
W badaniu obecności pyłów i pyłków w powietrzu młodsza młodzież (klasa 5-6) zastosowała prostą metodę opartą na użyciu taśmy samoprzylepnej, szalek Petriego albo nakrętek od słoików. Na wybrane płaskie powierzchnie (np. szyby, liście roślin, karoserie samochodów) naklejano paski taśmy, które po określonym czasie zdejmowano i przyklejano na kopie matrycy milimetrowej. Szalki lub pojemniki z taśmami umieszczano także w różnych miejscach badawczych (np. parapet szkoły, ogród, pobocze ulicy, wnętrze budynku). Po tygodniu oceniano stopień zapylenia oraz rodzaj i ilość pyłów za pomocą lupy lub mikroskopu. Dodatkowo wykorzystywano siatkę matrycy do obliczeń ilościowych. Metoda pozwoliła na porównanie poziomu zapylenia powietrza w różnych środowiskach: na terenie szkoły, w domu oraz w Gołdapi i jej okolicach.
Młodzież wykorzystała także bioindykację porostową jako metodę oceny stopnia zanieczyszczenia powietrza. Badanie polegało na obserwacji porostów nadrzewnych przy szkole. Porosty pełnią funkcję naturalnych wskaźników czystości powietrza, ponieważ różne gatunki wykazują różną tolerancję na zanieczyszczenia. Na podstawie obserwacji porostów określano stopień zanieczyszczenia powietrza w badanych miejscach, szczególnie obecność pyłów zawieszonych i pyłków, które wpływają na zdrowie ludzi i stan środowiska. Według skali porostowej, obejmującej siedem stref, stan powietrza przy boisku szkolnym oceniono jako strefę III–IV, co wskazuje na powietrze umiarkowanie zanieczyszczone. Obecność złotorostu ściennego i obrostu wzniesionego świadczy o podwyższonym poziomie zanieczyszczeń – nie jest to strefa całkowicie zdegradowana, ale brakuje wrażliwych gatunków obecnych w strefach I–II.
Część doświadczalna projektu pozwoliła uczniom formułować pytania badawcze, stawiać hipotezy i je weryfikować. Próbki zebrane w różnych lokalizacjach umożliwiły bezpośrednią obserwację i analizę zanieczyszczeń. Projekt porusza również istotne zagadnienie niskiej emisji, nawiązując do globalnych wyzwań związanych ze zmianami klimatu, odnawialnymi źródłami energii i zrównoważonym gospodarowaniem zasobami. Projekt stał się ważnym narzędziem w podnoszeniu świadomości ekologicznej i upowszechnianiu wiedzy przyrodniczej.
Wyniki badań uzyskanych obiema metodami były zgodne:
na terenie Gołdapi i jej okolic powietrze poza miastem oceniono jako czyste, natomiast w samej Gołdapi – jako umiarkowanie zanieczyszczone.
Wnioski:
1. Czystość powietrza w badanych lokalizacjach zależy głównie od natężenia ruchu samochodowego oraz rodzaju zabudowy – obszary zielone i wiejskie cechuje wyższa jakość powietrza.
2. Porosty nadrzewne są skutecznymi i łatwymi do zastosowania wskaźnikami jakości powietrza, co sprawia, że metoda bioindykacyjna może być szeroko wykorzystywana w edukacji przyrodniczej.
3. Zanieczyszczenia pyłowe obecne w powietrzu mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie ludzi, dlatego warto podejmować działania ograniczające emisję spalin i pyłów.
4. Eksperyment umożliwił uczniom bezpośredni kontakt z metodami badawczymi, rozwijając ich umiejętności analizy i krytycznego myślenia.
5. Działania jednostkowe mają znaczenie – każdy z nas może przyczynić się do poprawy stanu powietrza poprzez codzienne wybory (np. ograniczenie użycia samochodu, segregacja odpadów, sadzenie roślin).
Projekt realizowany przy dofinansowaniu przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Olsztynie.
Koordynator projektu
Marta Dębowska
