Minął kolejny rok „normalnego procesu budowlanego” prowadzonego przez burmistrza Gołdapi Tomasza Luto w obszarze realizacji budowy Zakładu Przyrodoleczniczego w Gołdapi.
Przypomnijmy – od czerwca 2020 roku została wstrzymana budowa Zakładu Przyrodoleczniczego w Gołdapi. Przez wiele miesięcy Burmistrz Gołdapi Tomasz Luto powtarzał w swoich wystąpieniach, że jest to „normalny proces budowlany” i budowa wkrótce ruszy ponownie. Mijały kolejne miesiące i tak oto mamy 30 miesięcy przestoju w budowie. Jest wśród inwestorów takie powiedzenie: „kto szybko buduje, ten tanio buduje” i chyba niewiele osób trzeba przekonywać, że każdy miesiąc przestoju na budowie zakładu to nowe koszty. Koszty wynikające nie tylko z konieczności „utrzymania” budowy w obecnym stanie, a także z inflacji i kryzysu, ale przede wszystkim z zerowych kwalifikacji i naruszaniu prawa (strona 22 Informacji Pokontrolnej Urzędu Marszałkowskiego) przez burmistrza Gołdapi Tomasza Luto. Nie jest to nasza opinia, ale opinia wyrażona przez kontrolerów Urzędu Marszałkowskiego w raporcie pokontrolnym z dnia 7.10.2022 r., gdzie między innymi czytamy: „… W ocenie IZ (Instytucja Zarządzająca – Urząd Marszałkowski w Olsztynie) przyczyną zaistniałej sytuacji bez wątpienia jest m.in. opieszałość w podejmowaniu działań Beneficjenta (Gmina Gołdap)” i dalej „…bezspornym jest, że efektem jego działania jest ponad 2- letni przestój w realizacji inwestycji. W tym miejscu przypomnieć należy, iż okres realizacji inwestycji wskazany pierwotnie we wniosku to 32 miesiące (prawie 3 lata). Natomiast obecnie zakładany przez Beneficjenta całkowity okres realizacji przedsięwzięcia wyniesie 80 miesięcy (ponad 6 lat)”.
Nie jest to odosobniona opinia. Aby nie być gołosłownym przytoczymy tu fragmenty opublikowanych w 2022 roku protokołów i raportów pokontrolnych 3 instytucji, tj.: Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Najwyższej Izby Kontroli i Urzędu Marszałkowskiego w Olsztynie, które kontrolowały Gminę Gołdap i opublikowały w 2022 roku swoje raporty i protokoły.
Centralne Biuro Antykorupcyjne (CBA) w protokole z marca 2022 stwierdziło, iż w trakcie kontroli wskazano szereg nieprawidłowości potwierdzonych opinią 3 biegłych sądowych. Burmistrz Tomasz Luto jest trzykrotnie wskazany (na stronach 87 i 88) jako osoba odpowiedzialna m.in. za naruszenia umowy o dofinansowanie, prawa budowlanego i pozwolenia na budowę. Biegli sądowi już w grudniu 2021 roku ocenili straty wynikające z zaniedbań na 4 177 190,38 zł. Protokół wymienia zarzuty bardzo szczegółowo, a odwołanie złożone do CBA przez burmistrza nie zmieniło oceny kontrolerów.
Najwyższa Izba Kontroli (NIK) w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 13 października 2022 roku, zwraca jednak uwagę na to, że: „… Urząd (Miejski w Gołdapi) w rzeczywistości nie zweryfikował, pomimo wprowadzenia zmian w projektach wykonawczych, zgodności tych zmian z zatwierdzonym projektem budowlanym. Jednocześnie, ewentualnym wykonawcom udostępniono jedynie projekty wykonawcze, bez projektu budowlanego. Niezależnie od sporu, czy odstępstwa w projektach były istotne, należy zauważyć, że w rzeczywistości doprowadziły one do znaczących perturbacji na etapie realizacji zamówienia, powodując m.in. długotrwałe wstrzymanie robót, odstąpienie od umowy przez wykonawcę oraz dodatkowe koszty związane z zabezpieczeniem obiektu i potrzebą uzupełnienia dokumentacji projektowej”.
I dalej „… W kwestii działań podejmowanych dla umożliwienia dokończenia budowy Zakładu Burmistrz wyjaśnił, że zlecono innemu przedsiębiorcy usuniecie wad wynikających z rozbieżności pomiędzy projektem budowalnym i wykonawczym (koszt 156 tys. zł), a celem weryfikacji wykonanych już prac – opracowanie opinii technicznej (11,1 tys. zł) i ekspertyzy stanu technicznego (49,2 tys. zł) oraz projekt naprawczy, w tym przedmiary i kosztorysy.(…). Inwestycje planuje się zakończyć w IV kwartale 2023 r., a łączne szacowane koszty wynoszą 18,7 mln zł brutto, w tym koszt niezbędnych napraw w branży ogólnobudowlanej to 6,14 mln zł”.
Nie wymaga to nawet komentarza. Wydaje się, że komentarza nie wymagają poniższe cytaty z „Informacji Pokontrolnej dotyczącej kontroli budowy Zakładu Przyrodoleczniczego w Gołdapi” dokonanej przez Urząd Marszałkowski w Olsztynie, poza jednym – Urząd Marszałkowski w Olsztynie jest Instytucją Zarządzającą (w skrócie IZ) funduszami europejskimi na terenie naszego województwa. To od opinii IZ zależy dofinansowanie projektów realizowanych ze środków unijnych, w tym budowy Zakładu Przyrodoleczniczego w Gołdapi realizowanej przez Beneficjenta, czyli Gminę Gołdap zarządzaną przez burmistrza Tomasza Luto.
Co znajdujemy w Informacji Pokontrolnej Urzędu Marszałkowskiego?
Na stronie 8 czytamy, iż na wezwanie IZ „… Beneficjant dostarczył dokumentację. Po jej oględzinach ustalono, iż kontrolowany (…) przekazując skany dokumentów nie dostarczył kompletu dokumentacji. Stwierdzono brak: kopii strony 8 dziennika (budowy Zakładu) (…) zawierającej istotne wpisy”. Wpisy z tej strony dotyczyły wstrzymania robót budowlanych na placu budowy i żądanie od inwestora (Gminy Gołdap) dostarczenia „prawidłowej dokumentacji technicznej”.
I dalej: „Biorąc pod uwagę istotność pominiętych przez Kontrolowanego informacji (mających ogromne znaczenie w kontekście prawidłowości realizacji inwestycji) jego działanie budzi poważne wątpliwości i stawia pod znakiem zapytania jego sumienność, wiarygodność przekazywanych do IZ informacji, rzetelność prowadzonego nadzoru nad wielomilionową inwestycją.
Zgodnie z § 16 ust 1 pkt 2 Beneficjent zobligowany jest do (…) niezwłocznego i pisemnego poinformowania instytucji Zarządzającej RPO WiM o problemach w realizacji Projektu (…). Konsekwencją niewywiązywania się Beneficjenta z obowiązków nałożonych na niego Umową może być: wstrzymanie przekazania dofinansowania, uznanie wydatku za niekwalifikowany lub może skutkować rozwiązaniem umowy o dofinansowanie.
W trakcie prowadzonej kontroli IZ pozyskała informację o podejrzeniu wystąpienia nieprawidłowości jakich dopuszczono się przy budowie zakładu przyrodoleczniczego, w zakresie naruszenia przepisów regulujących proces budowlany, tj. przepisów ustawy Prawo budowlane. Przedmiotowe informacje wskazywały m.in. na wystąpienie różnic pomiędzy tzw. projektem wykonawczym a projektem budowlanym, będącym załącznikiem do pozwolenia na budowę, a także na prowadzenie prac budowlanych niezgodnie z zatwierdzonym projektem budowlanym.”
Następnie kontrolerzy IZ stwierdzają: „Biorąc powyższe pod uwagę nie sposób uznać, iż uczestnicy procesu budowlanego, tj. kierownik budowy, inspektorzy nadzoru inwestorskiego, projektant oraz inwestor realizowali proces budowlany w zgodzie z obowiązującym stanem prawnym. (…) W ocenie IZ przyczyną zaistniałej sytuacji bez wątpienia jest m.in. opieszałość w podejmowaniu działań Beneficjenta w celu wyegzekwowania:
– od projektanta – usunięcia wad w projekcie budowlanym;
– od inspektorów nadzoru inwestorskiego – realizacji ustawowych obowiązków określonych przepisem art. 25 ustawy PB, w tym sprawowania kontroli zgodności prowadzenia robót z projektem budowlanym oraz kontroli jakości wykonanych robót;
– od wykonawcy robót – realizacji inwestycji zgodnie z umową, w której zawarto zapisy dotyczące obowiązku realizacji robót zgodnie z zasadami wiedzy technicznej oraz obowiązującymi przepisami.
W tym miejscu podkreślić także należy, iż inwestor dysponował instrumentami, które umożliwiały prawidłową realizację inwestycji i jej zakończenie. Takimi narzędziami są zawarte przez Beneficjenta Umowy (z wykonawcami: projektu, robót budowlanych i nadzoru budowlanego. Jednakże zauważyć trzeba, że Inwestor nie egzekwował zapisów oraz klauzul wskazanych w ww. umowach, nie sprawował również należytego nadzoru nad prowadzoną inwestycją. Tym samym bezspornym jest, że efektem jego działania jest ponad 2-letni przestój w realizacji inwestycji. W tym miejscu przypomnieć należy, iż okres realizacji inwestycji wskazany pierwotnie we wniosku to 32 mies. (prawie 3 lata). Natomiast obecnie zakładany przez Beneficjenta całkowity okres realizacji przedsięwzięcia wyniesie 80 mies. (ponad 6 lat).”
Z dokumentu wynika, iż efektem kontroli jest m.in. pomniejszenie wydatków kwalifikowanych o kwotę ponad 220 tys. zł, a kwotę dotacji o 187,5 tys. zł oraz że planowana liczba osób korzystających z zakładu przyrodoleczniczego wyniesie 50 000 osób rocznie już w 2023 roku!!!
Dalej czytamy: „… Mając powyższe na uwadze należy zaznaczyć, iż opisane powyżej zdarzenia stanowią niesprawiedliwość w rozumieniu art. 2 pkt 36 rozporządzenia 1303 (UE), a co za tym idzie mają wpływ na kwalifikowalność wydatków.
Analizując omawiane pojęcie trzeba stwierdzi, że „niesprawiedliwość” będzie miała miejsce, gdy spełnione zostaną trzy przesłanki
1) naruszenie prawa unijnego lub krajowego;
2) działania lub zaniechania podmiotu gospodarczego oraz
3) szkody w budżecie ogólnym Unii Europejskiej.
Uznając powyższe należy jednoznacznie podkreślić, iż zidentyfikowane naruszenia opisane w Informacji pokontrolnej stanowią naruszenie przepisów prawa unijnego lub krajowego wynikające z działania lub zaniechania podmiotu gospodarczego – tym samym spełnia pierwszą i drugą przesłankę uznania ich jako niesprawiedliwości zgodnie z rozporządzeniem 1303.
Kolejną przesłanką uzasadniającą odebranie Beneficjentowi części lub całości dofinansowania jest uznanie naruszenia za takie, które ma lub może mieć szkodliwy wpływ na budżet Unii poprzez obciążenie budżetu Unii nieuzasadnionym wydatkiem. (…) Niewątpliwie działanie Beneficjenta polegającego na naruszeniu przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowalne, które to naruszenie nastąpiło w trakcie wykonywania robót budowlanych związanych z budową zakładu przyrodoleczniczego stanowi spełnienie trzeciej przesłanki określonej w definicji nieprawidłowości. Należy wykazać, iż zgodnie z zapisami umowy o dofinansowanie projektu w przypadku stwierdzenia naruszenia przez Beneficjenta warunków i procedur niezgodnie z przepisami, IZ uznaje całość lub część wydatków związanych z dofinansowaniem za niekwalifikowane.”
Cały tekst informacji pokontrolnej można znaleźć tutaj: https://bip.goldap.pl/files/files/WA.0003.14.2022_odp.pdf
Przywołane tu cytaty pochodzą z oficjalnych dokumentów z instytucji kontrolujących i finansujących budowę Zakładu Przyrodoleczniczego w Gołdapi. Ocenę i wnioski pozostawiamy czytelnikom.
Imię, nazwisko i kontakt do wyłącznej wiedzy Redakcji.
