„Ministerstwo zamierza podawać do prasy komunikaty o chłonności osiedleńczej poszczególnych terenów Ziem Odzyskanych” – pisał 2 lipca 1948 r. dyrektor Departamentu Osiedleńczego w Ministerstwie Ziem Odzyskanych. „W pierwszej kolejności odnosi się to do powiatów mniej atrakcyjnych, które są niedostatecznie dosiedlone np (…) w województwie białostockim powiaty: gołdapski, ełcki i olecki.”
W związku z tym Ministerstwo zażyczyło sobie raportów o ilościach wolnych gospodarstw oraz informacji ilu osadników można skierować na te tereny.
W ślad za pismem, naczelnik wydziału Społeczno-Politycznego Białostockiego Urzędu Wojewódzkiego wystosował do starostów powiatów stosowną notatkę.
Dzięki temu, dziś dysponujemy informacją, w jakim stopniu zasiedlony był nasz powiat w roku 1948. Historyków i zainteresowanych tematem zaciekawią zapewne liczby, chociaż być może nie do końca wiarygodne – bo jak donosi starosta Szymonis: „Wykaz sporządzony b. wątpliwy przy zwróceniu uwagi wójtowi odmówił się ścisłego sporządzenia”.
Prezentowana korespondencja jest interesująca sama w sobie. Ciekawy jest urzędniczy język sprzed 68 lat. Ciekawostką są stosowane wówczas nazwy miejscowości. Niektóre pozostały w tej samej lub podobnej formie do dziś, innych łatwo domyślić się jak np: Juknajcze, Flosty, Skoczki, Kosmedy, Barki.
Zagadką dla internautów niech będą nazwy: Frydrychowo (gm. Górne), Duża Wieś, Suche, Piękna Polana, Kracze, Bale, Niedźwiadki, Bezmorgi (gm. Jabłońskie); Placki (gm. Dubeninki).
Oryginały dokumentów znajdują się w Archiwum Państwowym w Białymstoku. Sygnatura 4/71/0/5/770.
„Zagadką dla internautów niech będą nazwy: Frydrychowo (gm. Górne), Duża Wieś, Suche, Piękna Polana, Kracze, Bale, Niedźwiadki, Bezmorgi (gm. Jabłońskie); ”
Duża Wieś – Galwiecie
Suche – Łobody
Piękna Polana (* Schonwiese) – Piękne Łąki
Bale – Bałupiany (zwane też Ubogie)
Niedźwiadki (Niedżwiatki) – Konikowo
Kracze czy Karcze(?), Jeżeli Karcze to mamy Kujki Dolne
Bezmorgi – Morzęty (Możęty) niem. Bergersruch
Frydrychowo (Friedrichowen) – Wrotkowo
Nie udało mi się ustalić nazwy miejscowości:Placki (gm. Dubeninki.
Placki to przecież Pluszkiejmy.
Faktycznie, pisano o nazwie miejscowości Pluszkiejmy na http://goldap.org.pl/2011/05/czy-wiecie-ze-czesc-i/
„– Stańczyki przed wojną nazywano w Przerośli Stacuce, a po wojnie Staciowka. Natomiast położone 2 km dalej Maciejowięta i przed i po wojnie nazywano Mocnarki. Podobnie też Pluszkiejmy miały pierwotnie polską nazwę Placki.”
13 listopada 1945 r. Powołanie Ministerstwa Ziem Odzyskanych
Istniejące do 1949 roku Ministerstwo Ziem Odzyskanych miało za zadanie prowadzić akcję osiedleńczą tych terenów i zarządzać mieniem poniemieckim. Na czele resortu stanął Władysław Gomułka.
Czytaj więcej na http://nowahistoria.interia.pl/kartka-z-kalendarza/news-13-listopada-1945-r-powolanie-ministerstwa-ziem-odzyskanych,nId,1919662#utm_source=paste&utm_medium=paste&utm_campaign=chrome
No ale… czy na pewno Duża Wieś to Galwiecie??? Bo w wykazie jest że jednostką organizacyjną dla Dużej Wsi były Jabłońskie. Galwiecie bardziej pasowałyby do Górnego.
I jeszcze czy Niedzwiadki – to nie jest Niedrzwica? Pamiętam, że zdarzało się kiedyś, że ludzie używali nazwy – Niedźwiedzica.
„remik ,6 października 2016 at 12:35
I jeszcze czy Niedzwiadki – to nie jest Niedrzwica? Pamiętam, że zdarzało się kiedyś, że ludzie używali nazwy – Niedźwiedzica.”
Podaję za Krystyną Szcześniak „Pawłówka (dz. Niedrzwica) i osada Niedrzwica nosiła nazwę Pawłówka. Znali ją nawet urzędnicy w Gołdapi, listy wysyłane do Pawłówki w powiecie suwalskim (jeśli nie zawierały tego ostatniego określenia), wędrowały do Niedrzwicy i wracały z dopiskiem: adresat nieznany. Z czasem obok wspomnianej stosowano nazwę: Niedźwidzica, którą do dziś można w Gołdapi i okolicach usłyszeć.”
Remik napisał: „No ale… czy na pewno Duża Wieś to Galwiecie??? Bo w wykazie jest że jednostką organizacyjną dla Dużej Wsi były Jabłońskie. Galwiecie bardziej pasowałyby do Górnego.”
Galwiecie po wojnie nazywane były Dużą Wsią.
Do końca listopada 1945 roku nastąpiło powołanie i ukonstytuowanie się GRN i ich organów wykonawczych w Grabowie, Dubeninkach (wówczas nosiły one nazwę Dubniki), Jabłońskich (wówczas nosiły nazwę Jabłonki) z siedzibą w Skoczach (wówczas Skoczki). Do końca 1945 roku nie została zorganizowana pozostała planowana gmina – Górne z powodu zbyt małej liczby mieszkańców. Miejska Rada Narodowa w Gołdapi powstała 22 listopada, zaś PRN – 30 listopada 1945 roku (Henryk Majecki, Białostocczyzna w pierwszych latach władzy ludowej: 1944-1948).
Nie chciałbym się czepiać… ale 🙂 Argument z Galwieciami nie przekonuje mnie. W wykazie, który jest z 1948 roku są cztery gminy: Górne, Jabłońskie, Grabowo i Dubeninki. Nijak Galwiecie nie pasują mi do gminy Jabłońskie – bardziej do Górnego a przecież Duża Wieś występuje w tabeli Jabłońskie. Z pewnością wątpliwości rozstrzygnęłaby mapa określająca zasięg poszczególnych gmin. Wyobraźnia podpowiada mi jednak że zasięg gminy Górne obejmować musiał tereny leżące na wschód od Gołdapi do obecnej granicy z gminą Dubeninki. Obejmowałby zatem i Galwiecie. Teren gminy Jabłońskie musiał obejmować wsie leżące na zachód od Gołdapi.
Być może Dużą Wsią była wieś mająca w nazwie niemieckie Gross. Z tego terenu pasuje tylko Rożyńsk Wielki (Groß Rosinsko albo Großfreiendorf). Groß (duży) freien dorf (wieś).
:przecież Duża Wieś występuje w tabeli Jabłońskie”
Duża Wieś nie występuje ( w tabeli z 1948 roku) w tabeli Jabłońskie lecz w wykazie gminy Górne.
W wykazie gminy Jabłońskie występują miejscowości: Suche, Juknajcze, Flosty, Piękna Polana, Kracze, Bale, Skoczki, Niedźwiadki, Kosmedy, Barki, Bezmorgi.
No tak. Moje przeoczenie.
” stosowano nazwę: Niedźwidzica, ”
Pardon! Miało być Niedźwiedzica.
Na marginesie dodam: Dosyć często spotykałem się z nazwą Niedźwiedzica, którą stosowano naprzemiennie z nazwą Niedrzwica.