Szanowna Redakcjo

Na stronie http://goldap.org.pl/2011/03/zaklete-w-nazwach w artykule: „Zaklęte w nazwach” z 6 marca 2011 roku znalazł się komentarz z 25 października 2014 roku, w którym „Poszukujący” napisał: Witam serdecznie. Od bardzo dawna poszukuję informacji o miejscowości Osieki, jednak bez skutku. Miejscowość leży w powiecie Gołdapskim. Czy mogę prosić o pomoc?

Nie wiem, czy komentujący znalazł do dnia dzisiejszego (21 maja 2015r.) jakieś informacje o miejscowości Osieki. W związku z powyższym pragnę zamieścić informację dotyczące miejscowości Osieki. Mam nadzieję, że te informacje zamieszczone poniżej zainteresują „Poszukującego”.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego, obecnie należy do województwa warminsko- mazurskiego (od 1999 roku).

Miejscowość Osieki położona nad rzeką Gołdap powstała (została założona) w II połowie XVI wieku.

Pani Krystyna Szcześniak w swojej książce „Nazwy miejscowości byłych powiatów gołdapskiego i oleckiego” wydanej przez Gdańskie Towarzystwo Naukowe, 1994 napisała:

Osieki – int. Cz. Wsi Janki, Soł. Janki, gm. Gołdap, pow. goł., Oszksniany, Osiek. Nazwa oparta jest już na zniekształconej podstawie litewskiej. Dowodzi tego zarówno zapis Leydinga: Oszksniany, jak i wersja niemiecka Ostkehmen.

Zapis niemiecki – Oskehmen należałoby zaliczyć do grup rodzimych, również związanych z florą i fauną, gdyż osiek, Osieki znaczy tyle, co miejsce gdzie las osieczono, przesieczono, przesieka.

Od litewskiego ošti – szumieć, dźwięczeć (+ lit. Kaimas – wieś) pochodzi nazwa Ostkiejmu > Osieki.

W grupie nazw miejscowości pochodzących od obcych apelatywów, związanych z florą i fauną znalazło się 27 nazw. Oznaczają one 7 PGR, 5 integralnych części wsi ( w tym jedna już dziś nieistniejąca) 4 kolonie i 3 leśniczówki osady leśne (jedna – dziś nieznana).

Tylko jedna nazwa – Wilkasy pochodzi z terenu powiatu oleckiego, wszystkie pozostałe znajdują się na obszarze pow. Gołdapskiego. W większości są to nazwy pojedynczo notowane na terenie Polski. Wyjątek stanowią tu: Osowo (12 razy), Szarek (3 razy) i Osieki (7 razy). Ta ostatnia nazwa jest uproszczeniem litewskiej, hipotetycznej wersji Ostkiejmy, notowanej w wersji niemieckiej jako: Ostkehmen.

Kwartalnik historii kultury materialnej, Tom 44, Państwowe Wydawn. Naukowe., 1996 podaje: Ograniczę się do [przykładu nazwy Osieki (s.122) i Zawady (s. 140-141). Pierwsza to chrzest KUNM, zatem powinna być zaliczona do nazw nowych. Autorka nie stosuje jednak tego kryterium. W przypadku autentyczności powinna być ta nazwa zaliczona do nazw kulturowych. Ponieważ jednak pierwotny zapis nazwy tej wsi brzmiał Ostkehmen, autorka wywiodła ją z języka litewskiego, choć wielce prawdopodobne, że jest to nazwa hybrydalna niemiecko-„bałtycka”.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom VII str. 666 z 1888 roku podaje: Ostkehmen, wś, pow. Darkiejmski, st. poczt. Boćwinki.

Przed wojną miejscowość Ostkehmen należała do powiatu Darkiejmy, Rejencji Gumbińskiej (Regierungsbezirk Gumbinnen).

A. Wakar w swojej książce Gołdap z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1971 podaje: Osieki według spisu z 7 maja 1939 roku liczyły 67 mieszkańców. Ponadto dodaje, że Osieki są wsią i należą do gromady i poczty w Rogalach.

Janusz Kopciał w swojej książce (1995 rok) napisał: Osieki, dawniej też Osiek, niem. Ostkehmen, os. leśna (15 mk., 3 gosp. d. rob. leśnych) należą do soł. Jany, w środkowowschodniej części gm. Gołdap, nad Gołdapą, przy drodze Gołdap – Rogale. Nazwa dość rozpowszechniona na słowiańszczyźnie, oznacza miejsce, gdzie przesieczono las. Podczas epidemii dżumy w 1710 roku zmarło 24 jej mieszkańców. W 1895 roku 94 mieszkańców (85 ewangelików, 9 innych chrześcijan), 253,2 hektara, 16 budynków mieszkalnych, 20 gospodarstw, dawna parafia Żabin, gmina Rogale w powiecie darkiejmskim.

Znalazłem stare nazwy miejscowości, które zamieszczam niżej:

Petraschkey Neusassen – nazwa po 1594 roku,

Ozaksninay – nazwa po 1603 roku,

Dzidzwillen – nazwa w 1785 roku.

W latach 1874 i 1945 Osieki należały do gminy Rogahlen (Rogale). Składały się z kilku małych gospodarstw i domostw.

Urząd (departament, biuro) znajdowało się we Wróblu (Sperling 1785 rok, Domäne Sperling 1818 r.,1863 r.) oraz w Rogalach (od 1907r. do 1945 roku).

Od 1895 – 1945 roku głównie ludność protestancka z Ostkehmens (Osieki) należała do kościoła parafialnego Rogahlen (1938 – 1945 Gahlen).

Połączenia kolejowego nie było i nie ma.

W 1939 r. w Osiekach było w sumie 67 mieszkańców. W 1818 roku mieszkało 45 osób, w 1863 roku było 118osób, w 1907 roku żyło 98 osób, w 1925 roku mieszkały 92 osoby, w 1933 roku mieszkały 84 osoby.

W 1907 roku mieszkańcy Osiek zawierali związki małżeńskie w Urzędzie Stanu Cywilnego w Rogalach.

Osieki w 1927 roku były obsługiwane przez pocztę w Rogalach. Sąd Okręgowy znajdował się w Darkiejmach.

Na początku października 1944 roku zagraniczni pracownicy (robotnicy przymusowi) zostali zatrudnieni do pracy przy fortyfikacji w górach Ostkehmer. Było wśród nich wielu Polaków i Rosjan.

Mogła tam też pracować przy kopaniu okopów Wanda Wajszczuk pochodząca z Hajnówki, która zeznała, że: Została wywieziona do pracy w gospodarstwie Otto Szurowski’ego we wsi Steinhagen (obecne Juchnajcie), Kreis Goldap, Prusy Wschodnie. Pracowała tam od września 1942 r. do listopada 1944 r. W listopadzie została skierowana przez Armię Niemiecką do kopania okopów, gdzie przebywała do końca lutego 1945 r. Po wyzwoleniu przez Armie Radziecką przebywała przez krótki okres w Koenigsberg’u, a następnie została skierowana do pracy na gospodarstwie przejętym przez Rosjan. Do kraju powróciła dopiero w grudniu 1945 r.

20 października w godzinach porannych mieszkańcy usłyszeli silne eksplozje. Mieli obawy, że Rosjanie przełamali front i ich otaczają.

20 października 1944 r. około dwunastej rozpoczęła się ewakuacja. Marsz był początkowo bardzo powolny głównie ze względu na góry w pobliżu Rogal. Kiedy przyjechali do Rogal wyprzedziły ich trzy niemieckie czołgi, które zatrzymały się na polu. Załoga wysiadła z czołgów i rozmawiała z ewakuującymi się mieszkańcami Osiek i Steinhagen (Juchnajć). Oficer powiedział: – Nie mamy paliwa i dalej nie pojedziemy. W Czerwonym Dworze w lesie gdzie było zaopatrzenie dla walczących wojsk (paliwo i amunicja) wszystko zostało wysadzone przez zdrajców. Zdrajców wyłapano i skazano na śmierć.

Wyjaśniło się skąd pochodziły ranne eksplozje.

Angerburger Kreisblatt z 17.09.1869 roku podał wiadomość; Johann Schlusnus z Ostkehmen w 1869 roku został skazany na odbycie kary w ilości 162 dni za kradzież i jest poszukiwany listem. Ten sam Kreisblatt z 19.11.1869 roku podał: prawdopodobne jest to, że poszukiwany mężczyzna został złapany.

To, co udało mi się ustalić przedstawiłem powyżej.

Z poważaniem Jan Modzalewski