Przed nami 12 lutego i 22 kwietnia – 300. rocznica urodzin genialnego królewieckiego filozofa (22 kwietnia 1724 r.) i 220 rocznica śmierci (12 lutego 1804 r.), prekursora idei Zjednoczonej Europy. Pod gołdapskim pomnikiem Immanuela Kanta, jedynym w Polsce, a symbolizującym bramę wjazdową do miasta (projekt Zbigniew Mieruński) złożymy wówczas wiązanki kwiatów.
Wcześniej, bo 25 stycznia w Archiwum Państwowym w Olsztynie, które przechowuje zasób archiwaliów Uniwersytetu Królewieckiego Albertyna (utworzonego przez założyciela Gołdapi księcia Albrechta Hohenzollerna) odbędzie się regionalne spotkanie komitetu organizacyjnego obchodów rocznicowych. Będę miał tam zaszczyt przedstawić referat „Śladami Immanuela Kanta”.
Podczas konferencji „Immanuel Kant prekursorem zjednoczonej Europy”, która miała miejsce w Gołdapi w 2004 roku
Archiwum Państwowe w Olsztynie było wnioskodawcą ustanowienia przez Sejmik Roku Kanta. Staraniem Archiwum Państwowe w Olsztynie ukazała się okazała publikacja I.Kanta zawierająca pierwsze wydanie polskie Projektu Wieczystego Pokoju (Zum ewigen Frieden) z 1797roku wraz z pierwszymi wydaniami niemieckim (1795) i francuskim(1796).
Zaprojektowana przez Zbigniewa Mieruńskiego okładka książki wydanej przez gołdapskie wydawnictwo „Z bliska”. Aktualnie pracujemy nad drugim wydaniem tej publikacji, która niebawem ukaże się w większym formacie
Archiwum uruchomiło też stronę http://46.41.143.32/immanuelkant
Immanuel Kant przebywał w Gołdapi zimą 1765/66 na zaproszenie swego królewieckiego przyjaciela generała Daniela Wilhelma von Lossowa, dowódcy gołdapskiego garnizonu. Niewykluczone, że wizyt tych było więcej. Pobyt (pobyty?) u generała Lossowa Kant wspominał po kilkudziesięciu latach będąc już na łożu śmierci w 1804.
Dawniej „Kantschule”, obecnie gołdapskie LO
Można z dużym prawdopodobieństwem zakładać, że Kant słynący z regularnych spacerów po Królewcu spacerował też po gołdapskim rynku (obecny plac Zwycięstwa). Gołdapski dom generała znajdował się przy obecnej ulicy Wolności.
Pobyt w Gołdapi był najdłuższą podróżą w życiu filozofa, o którym legenda mówiła, że nigdy nie opuścił rodzinnego Królewca. Prawdą jest, że nigdy nie przekroczył granic ówczesnych Prus.
W Roku Kanta warto powrócić do tradycji serwowania w Gołdapi Kartaczy Immanuela Kanta (Keilchen). Jak głosi gołdapska tradycja kartaczowa to miał być powód, dla którego Kant dał się skusić do odbycia zimą wyprawy do odległej Gołdapi. Gdy wypowiadał ostatnie słowa „Es ist gut” miał wspominać smak gołdapskich kartaczy…
Warto też wiedzieć, że królewieckim wydawcą dzieł Kanta był gołdapian z pochodzenia Johann Friedrich Hartknoch.
Natomiast gołdapskie Gimnazjum (obecne Liceum Ogólnokształcące) miało patrona w osobie Kanta (Kantschule). Osobiście żałuję, że nie nawiązano do tej tradycji.
Możemy być dumni, że w naszym regionie w niebo patrzyli dwaj geniusze ludzkości: Mikołaj Kopernik i Immanuel Kant i że tu narodziła się idea Zjednoczonej Europy uosabiana obecnie przez Unię Europejską.
Jarosław SŁOMA
Grafika wyróżniająca: Immanuel na spacerze, litografia Heinricha Wolffa, 1924 r.
