Wąskotorówki na ziemi gołdapskiej

W publikacji „Gołdap po kolei” Pawła Tryka znalazł się interesujący fragment o wąskotorówkach, gdyż takowe funkcjonowały przed laty na naszym terenie. Przypominamy, że książka liczy ponad 600 stron A4 i jest tylko w formie elektronicznej.

2.1.11 Koleje wąskotorowe

Oprócz pokaźnej ilości normalnotorowych szlaków kolejowych, region gołdapski również posiadał niemałą ilość wąskotorowych szlaków kolejowych. Jak na razie, nie znana jest data zbudowania pierwszej z nich. Jedyna data, która jest znana jako pewna, to rok 1915, kiedy to na wschodnich rubieżach ówczesnego powiatu gołdapskiego oraz w jego północno-wschodnich okolicach, zbudowano dwie wąskotorowe linie kolejowe o prześwicie toru 600 mm. Obie linie miały charakter wyłącznie gospodarczy, służąc do wywozu drewna z lasu, do normalnotorowych stacji przeładunkowych: Żytkiejmy oraz Niewskoje.

Pierwsza z tychże linii biegła ze stacji normalnotorowej Żytkiejmy przez wsie Wobały, Okliny, Bondziszki oraz Pobondzie do wsi Rutka Tartak. Natomiast druga biegła ze stacji normalnotorowej Niewskoje, położonej na normalnotorowym szlaku kolejowym Czistyje Prudy – Niestierow, do wsi Grażyskaj, na terenie dzisiejszej Litwy.

Przebieg tejże drugiej, wąskotorowej linii kolejowej jest – przynajmniej dla mnie – niejasny, gdyż wzmiankuje się o niej tylko w niektórych artykułach. Natomiast nigdzie w artykułach nie ma wzmianek o innej wąskotorówce, wykazanej na mapie topograficznej, będącej załącznikiem do Umowy między Polską Rzeczpospolitą Ludową a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o wytyczeniu istniejącej polsko-radzieckiej granicy państwowej w części przylegającej do Morza Bałtyckiego, podpisanej w Moskwie dnia 5 marca 1957 roku (wersja polska), o przebiegu trasy ze stacji normalnotorowej Niewskoje do wsi Wisztyniec, położonej na północnym krańcu jeziora Wisztynieckiego, w północnej części Puszczy Rominckiej. I to tam, zarówno niegdyś był, jak i obecnie jeszcze jest, bardzo duży kompleks leśny.

Podobnie niejasna jest – jak na razie – historia kolejki wąskotorowej, położonej niegdyś na terenie miasta Gołdap, mniej więcej na terenie dzisiejszej bazy autobusowej PKS, na północ od gołdapskiej, normalnotorowej stacji kolejowej. Jej istnienie jest wykazane na mapie topograficznej 1 : 50 000, zatytułowanej 214.2 Gołdap, wydanej w 1978 roku, a przedstawiającej stan pokrycia gruntu z lat 1972-1973. Tu również brak jest wzmianek w literaturze o tejże wąskotorówce, a przepytywani mieszkańcy Gołdapi albo zaprzeczają jej istnieniu, albo mówią, iż nie przypominają sobie jej istnienia. Tę niejasność, podobnie jak i poprzednią, również należy wyjaśnić.

W mieście Gołdap istniała oraz istnieje do dziś zakładowa kolejka wąskotorowa, znajdująca się w gołdapskim tartaku. Podobnie, jak we wsi Boćwinka. Również we wsi Dunajek niegdyś istniała tartaczna kolejka wąskotorowa.

W okolicy wsi Żytkiejmy istniała, prawdopodobnie w okresie międzywojennym, kolejka wąskotorowa, służąca do prac ziemnych przy budowie drogi kołowej między wsiami Żytkiejmy oraz Jakowlewka, leżąca obecnie na terenie obwodu kaliningradzkiego Federacji Rosyjskiej.

Na terenie regionu gołdapskiego – jak na razie – nie było oraz, również jak na razie, nie ma szerokotorowych szlaków kolejowych.

Paweł Tryk