Przeglądając „Gazetę Lecką”, która jako tygodnik była wydawana w Lecku, czyli dzisiejszym Giżycku i ukazywała się w piątki w latach 1875 – 1892 (w ostatnim roku ukazywała się 2 razy w tygodniu). Była redagowana po polsku, ale drukowano ją czcionką gotycką (tzw. Szwabachą – niem. Schwabacher). Gazeta redagowana przez Marcina Gerssa (Giersza), prawie w całości wypełniona jego twórczością, głównie tłumaczoną z języka niemieckiego.
Gazeta przyczyniła się do popularyzowania języka, piśmiennictwa i historii Polski, po roku 1880 zamieszczała utwory pisarzy polskich (J. Kochanowskiego, I. Krasickiego, J. I. Kraszewskiego), artykuły o wybitnych Polakach. Zamieszczano tam informacje o najważniejszych wydarzeniach w regionie, między innymi też na temat kolei. Znalazłem tam informacje o budowie kolei do Gołdapi oraz przez Gołdap. Chciałbym za Waszym pośrednictwem zapoznać czytelników z historią dotyczącą kolei w Gołdapi oraz jej okolicach.
Wystruć, 13. Maja (1875). Żelazną drogę z Wystruci na Darkieymy, Gołdap i Oleck do Prostk poczną na jesieni budować .
Wystruć. 29. sierp. (1876). Żelazną drogę ztąd do Prostk poczęto już budować. Pójdzie na Darkieymy, Gołdap i na Oleck .
Lec, 12 kwietnia (1877). Już budują pilnie drogę żelazną z Wystruci do Ełku, osobliwie pod Darkieymami .
Wystruć, d. 20. Maja (1878). Usypanie grobli kolei żelaznej wystrucko=prostkowey już ztąd do Darkieymów się wykonało. Pociąg robotny jeździ już do pußczy bredlausowskiey. A tak na sto ludzi robi tam, aby śwele i ßyny położyło i przynitowało, że pociąg co dzień tak na 400 metrów daley iść może .
Gołdap, 17 sierp. (1881). Groblą kolei żelazney pod Rudami i Gmilienzuh trzeba zawße było narządzać, gdyż się wiele razy zepsowała. Również robiło się i z groblą pod Gmilienzuh. Ale latoś stała się na mieyscach tych poprawa gruntowna, a tak można się tego spodziewać, że odtąd pociągi kolei żelazney żadney nie będą miały przeßkody.
Gazeta Lecka nr 33, 19 sierpnia 1881 r., s.130.
Działdowo, 7. listopada. Dnia 3. listopada przybyli do nas radca rejencyyny Arnoldt z Królewca, landrat niborski i dway posłowie kreyzowi, radca rejencyyny Fink z Kwidzyna i landrat z Brodnicy z dwoma posłami kreyzowymi, na obrady. Albowiem rząd chce koley żelazną z Jabłonowa na Brodnicę i Lidzbark do Działdowa budować, a przytem idzie o to, czy kreyzy darmo dadzą grunta do kolei, to znaczy, czy sami chcą właścicielom zapłacić z kas kreyzowych. Na to powiedzieli niektórzy, że rząd ma płatę tę na siebie przyjąć. Koßta za wynagrodzenie właścicielom ma na 200 tysięcy grzywien wynosić. Nayprzód gadano o tem, ze koley nie do Działdowa, ale do Iłowa miała sięgać, ale dnia 3. listopada postanowiono, że do miasta naßego, a potem na Nidbork i do Szczytna, a tak byłaby koley żelazna nad granicą od Gołdapi na Oleck, Ełk, Jansbork, Szczytno, Nidbork, Działdowo, Lidzbark.
Gazeta Lecka nr 46, 16 listopada 1883 r.
Ełk 7. paźdz. Na żelazney kolei z Ełku do Jansborka pracuje jeßcze więcey, niż 2 tysiące ludzi. Ale wielu popochodziło do domu do kopania kartofel a tak nie ma dosyć robotników. Ten, co się na budowę podjął, pojechał był z tey przyczyny w sobotę d. 4 paźdz. do Olecka, do Gołdapi i do Darkieym, aby robotników poßukał ale tylko 40 mężów zebrał. Słuchać więc, że koley aż 16 listopada otworzona będzie.
Gazeta Lecka nr 42, 16 października 1885 r.
Węgobork, 2 list. Słychać, że koley żelazna ma być ze Stołupian, na Gołdap i Węgobork do Korßów budowana. Przebąkują, że seymik powiatowy w Gołdapi już o tem rozprawuje, iż chce dać zapłatę tym w powiecie swoim, którzyby musieli część pola odstąpić, na których koley maja budować.
Gazeta Lecka nr 46, 12 listopada 1886 r.
Gołdap, 12. lipca. Pan minister spraw wewnętrznych obiecał, że koley żelazna ma ze Stołupian na Gołdap do Węgoborka być budowana.
Gazeta Lecka nr 29, 19 lipca 1889 r.
Gołdap, 7 sierpnia. Wczoray przybyli z Bydgoszczy do nas dway urzędnicy królewscy, jadąc z Stołupian i odjechali na wozie do Gierdaw i do Królewca. Jak słychać, to podglądają tą stronę, gdyż nowa koley żelazna ma być budowana.
Gazeta Lecka nr 33, 16 sierpnia 1889 r.
Stołupiany, 16. sierpnia. Pogłoska, że pan minister spraw wewnętrznych, objeżdżając pußcze naße, był powiedział, iż koley żelazna ze Stołupian do Gołdapi, a potem aż do Węgoborka ma być budowana, potwierdza się. W końcu przeßłego tygodnia objeżdżała komisya budownicza mieysca miedzy temi miastami, aby linii się dobadali, którąby koley naypożyteczniey mogła być zbudowana i żeby przedrobity się zacząć mogli. Wßyscy mießkańcy mieysc, aż na 40 kilometrów od linii tey leżących, bardzo się z budowy tey radują, spodziewając się, że koley aby przez róg parafii Żytkiemskiey i między Żytrziemami i Melkiemami budowana będzie.
Gazeta Lecka nr 34, 23 sierpnia 1889 r.
Królewiec, 16. paźdz. Nowo otwarta koley żelazna od nas do Labiewa (Labiau) poczyna bardzo dobry przynosić pożytek, albowiem wielu osób na niey jeździ i wiele towarów przewożą. Na dalßym torze jey, z Labiewa do Tylży pracują bez przestanku, iż bez wątpienia i ta d. 1 października 1890 r. gotowa będzie. Koley ta będzie prowadziła przez naybogatße strony Litewskiey żuławy. W przyszłym roku zaczną i koley ze Stołupian na Gołdap, Darkieymy do Węgoborku budować.
Gazeta Lecka nr 43, 25 października 1889 r.
Ełk, 6 maja. Dotąd chodziło tylko dwu pociągów między Gołdapią i miastem naßem; ale teraz nadeßła wiadomość, że od pierwßego lipca jeßcze i trzeci pociąg ma chodzić między temi dwoma miastami. Przydany trzeci pociąg ma z tąd o dziwiątey godzinie rano odchodzić, a z Wystruci ma tutay pociąg o wtórey godzinie po południu przyjeżdżać.
Gazeta Lecka nr 18, 11 maja 1888 r.
Darkieymy, 23. czerw. Dnia 17. czerwca namale co się wielkie nießczęście na kolei żelaznej nie stało. Krótko przed tuteyßym mostem zepsował się kocioł parowy, a z niego buchała nie tylko para, ale i wrząca woda. Ażeby oparzeniu ujść, to musieli prowadnik pociągu i palacz za kratki umknąć, a pociąg leciał bez prowadnika do dworca kolei żelazney i aż za dworzec można go było aż w Strepkach wstrzymać. Tedy posłano do Gołdapi po lokomotywę, albo maßynę do prowadzenia pociągu.
Gazeta Lecka nr 26, 29 czerwca 1883 r.
Na zakończenie pozwolę sobie jeszcze na zamieszczenie zagadki ułożonej przez Giersza:
Co to?
Żaden człowiek się nie gniewa,
Gdy na drzewie baran śpiewa.
Ale każdy się raduje
I z ochoty wykrzykuje.
Poniżej zamieszczam oryginalną odpowiedź Giersza na zamieszczoną przez niego „Zagodywkę „
Z poważaniem Jan Modzalewski
