Wiatraki nie zniszczą naszych krajobrazów?

W ostatnich latach na terenie powiatu gołdapskiego wiele kontrowersji budziły (i budzą) plany gmin mające umożliwić budowę potężnych elektrowni wiatrowych. Przeciwnicy „wiatraków” podkreślają negatywny ich wpływ na zdrowie ludzi, na przyrodę, na możliwość prowadzenia gospodarki rolnej, na degradację walorów krajobrazowych.

Zwolennicy utrzymują, że problemy te są bezzasadnie wyolbrzymiane, a dla biednych, peryferyjnych gmin rozwój energetyki wiatrowej to jedyna szansa na poprawienie swoich finansów, a więc i na inwestycje warunkujące rozwój lokalny i wpływające na jakość życia mieszkańców.

Obecnie najsilniejsze konflikty trwają na terenach Gminy Dubeninki i Gminy Banie Mazurskie. W Gminie Gołdap dyskusja jakby przycichła, chociaż to przykład gołdapski – zdominowany przez elektrownie wiatrowe krajobraz Szeskich Wzgórz – daje wiele argumentów przeciwnikom „wiatraków”.

Budowa elektrowni wiatrowych wymaga ogromnych nakładów finansowych, a wielkie pieniądze zawsze wywołują silne emocje. W dyskusjach pojawiają się oskarżenia, padają mocne słowa. Firmy zajmujące się wiatrową energetyką umiejętnie zdobywają sojuszników, między innymi poprzez wypłatę drobnych kwot dla rolników za „gotowość” do udostępnienia gruntów pod przyszłe inwestycje. Lokalne społeczności zostały podzielone, skonfliktowane.

Problemy te nie są specyficzne wyłącznie dla powiatu gołdapskiego. Pojawiają się wszędzie tam, gdzie warunki klimatyczne sprzyjają lokalizacji elektrowni wiatrowych, a do takich należy praktycznie cały obszar województwa warmińsko-mazurskiego.

Aby zapobiec eskalacji konfliktów i uporządkować plany inwestycyjne gmin, Zarząd Województwa postanowił określić obiektywnie, gdzie i na jakich warunkach można faktycznie bezpiecznie lokalizować elektrownie wiatrowe, a gdzie powinno się zrezygnować z tego typu inwestycji. Wykonanie opracowania „Delimitacja obszarów potencjalnej lokalizacji dużej energetyki wiatrowej na terenie województwa warmińsko-mazurskiego” zlecono firmie Instytut OZE Sp. z o.o. z Kielc. Wybór tego właśnie wykonawcy wzbudził wiele protestów wśród przeciwników „wiatraków”. Podkreślano, że Instytut OZE Sp. z o.o. zaangażowany jest w wielu miejscach w Polsce w proces budowy elektrowni wiatrowych, a w związku z tym może przy wykonywaniu obecnego zlecenia nie być obiektywnym. Przedstawione poniżej wyniki opracowania świadczą najlepiej, że zarzuty te były całkowicie bezpodstawne.

Instytut OZE Sp. z o.o. za kluczowe kryteria mające decydować o możliwości budowy elektrowni wiatrowych przyjął: ochronę przyrody, występowanie gruntów leśnych, uwarunkowania kulturowe oraz krajobrazowe, ochronę terenów turystyczno-wypoczynkowych, ochronę obszarów uzdrowiskowych, obecność infrastruktury, występowanie zabudowy zwartej, rozproszonej i zagrodowej, terenów pokrytych wodami, a także istniejących i planowanych farm wiatrowych. Zgromadzone zostały niezbędne dane w formie zintegrowanej bazy informacji GIS, które – po przeprowadzeniu szeregu analiz – pozwoliły na wskazanie obszarów rekomendowanych do całkowitego wykluczenia z rozwoju dużej energetyki wiatrowej, obszarów, na których mogą wystąpić ograniczenia oraz obszarów predysponowanych dla jej rozwoju.

Stwierdzono, że z rozwoju dużej energetyki wiatrowej należy całkowicie wykluczyć obszary rezerwatów, parków krajobrazowych, użytków ekologicznych, Natura 2000, lasy, obszary licznego występowania nietoperzy, obszary i obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych i archeologicznych, uznane za pomnik historii i park kulturowy, znajdujące się w wojewódzkiej ewidencji zabytków, miejsca upamiętniające ważne wydarzenia historyczne, miasta turystyczne, drogowe szlaki turystyczne, międzynarodowe trasy rowerowe, strefy ochrony uzdrowiskowej „A” i „B” uzdrowiska w Gołdapi, linie kolejowe z buforem 20 m, lotniska i ich otoczenia, drogi z buforem 220 m, sieci elektroenergetyczne wraz z buforem (bufor zależny od rodzaju sieci), obszary zabudowy zwartej, rozproszonej oraz zagrodowej z buforem 500 m, tereny pokryte wodami wraz z buforem zależnym od rodzaju i wielkości zbiornika bądź cieku wodnego (od 10 do 2 000 m).

Obszary, na których mogą wystąpić ograniczenia dla rozwoju dużej energetyki wiatrowej to: obszary chronionego krajobrazu, miejsca występowania awifauny, bufor 5 000 m wokół rezerwatów ornitologicznych, faunistycznych, krajobrazowych, wodnych i torfowiskowych, otuliny parków krajobrazowych (bufor 2 000 m gdy brak otuliny), bufor 3 000 m wokół obszarów Natura 2000 ustanowionych dla ochrony siedlisk, bufor 5 000 m dla obszarów Natura 2000 ustanowionych dla ochrony ptaków, bufor 3 000 m lub 2 000 m od stanowisk awifauny (zależnie od gatunków), bufor 3 000 m od istotnych miejsc występowania nietoperzy, bufor 200 m od linii lasu, obiekty proponowane do uznania za pomnik historii oraz tereny proponowanych parków kulturowych, bufor 5 000 m od granic miejsc bitew i innych wydarzeń historycznych, zespoły przyrodniczo – krajobrazowe, strefy konserwatorskiej ochrony zabytków wyznaczone w studiach uwarunkowań

i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego gmin, na terenach których występują obiekty zabytkowe, gminy o najwyższej atrakcyjności turystycznej, ponadregionalne trasy rowerowe z buforem 2 000 m, bufor 2 000 m od drogowych szlaków turystycznych, bufor 2 000 m od międzynarodowych tras rowerowych, strefa ochrony uzdrowiskowej „C” uzdrowiska w Gołdapi, strefy ochrony uzdrowiskowej „A”, „B” i „C” planowanych uzdrowisk w gminach Frombork i Miłomłyn, teren gminy miejskiej Lidzbark Warmiński, bufor 220 m od granicy obszaru kolejowego, bufor 1 000 m od obszarów zabudowy zwartej, rozproszonej oraz zagrodowej.

Po dokładnym zestawieniu i podliczeniu obszarów spełniających powyższe kryteria okazało się, że łączna powierzchnia obszarów wykluczonych z możliwości rozwoju dużej energetyki wiatrowej wynosi 21 849,25 km2, co stanowi 90,5% powierzchni województwa warmińsko-mazurskiego, obszary z ograniczoną możliwością rozwoju dużej energetyki wiatrowej zajmują powierzchnię 2 250,83 km2, co stanowi 9,3% całkowitej powierzchni województwa, obszary predysponowane do lokalizacji to jedynie 52,08 km2, co stanowi 0,2% powierzchni województwa.

Na terenie powiatu gołdapskiego nie ma obszarów predysponowanych do lokalizacji dużej energetyki wiatrowej. Na zdecydowanej większości powierzchni wyklucza się ewentualne inwestycje, niewielkie obszary, na których istnieje ograniczona możliwość lokalizacji ferm wiatrowych znajdują się na terenie wszystkich trzech gmin powiatu, jednak ograniczenia, a także ich małość i rozproszenie mogą bardzo utrudnić ewentualne procesy inwestycyjne.

Opracowanie wykonane przez Instytut OZE Sp. z o.o. nie ma wiążącej mocy prawnej, w założeniu pomagać ma gminom przy podejmowaniu decyzji dotyczących lokalizacji elektrowni wiatrowych. Gminy mogą zignorować jego wskazania, trudno im będzie jednak obronić i utrzymać w mocy decyzje w przypadku mądrych protestów przygotowanych przez organizacje bądź osoby fizyczne na podstawie zapisów delimitacji.